کتابخانه ملی

 

درآمد

کتابخانهٔ مجلس طی نزدیک به یک قرن، یکی از کتابخانه‌های مهم و مطرح کشور بوده و اهمیت آن به دلیل گنجینه‌های ارزشمندی است که در بخش‌های خطی، موزه، اسناد و منابع چاپی دارد. در بارهٔ تاریخ این کتابخانه، تاکنون چند کتاب منتشر شده است. یکی از قدیمی ترین آن‌ها «تاریخچه کتابخانه مجلس شورای ملی» است که در بهمن ماه ۱۳۵۵ به چاپ رسیده است. کتاب دیگری با عنوان «تاریخچه کتابخانه مجلس اولین کتابخانه رسمی کشور» در سال ۱۳۷۴ و کتابچه‌ای با عنوان «کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در یک نگاه» در سال ۱۳۸۷ منتشر شده است. اکنون پس از قریب چهار سال، لازم بود تا با توجه به تغییرات تازه، نگاهٔ مجدد به این کتابخانه صورت گیرد. لذا کتابچهٔ دیگری با عنوان «کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی» در اوائل بهار ۱۳۹۱ منتشر گردید.

طی این مدت، تلاش همه همکاران کتابخانه روی این نقطه متمرکز بوده و هست که کتابخانه به روز باشد. برای رسیدن به این نقطه لازم بود تا همه بخش‌ها همزمان فعال شده و علاوه، بر دارایی و موجودی آن افزوده شود. برای مدیریت کتابخانه، به‌روز شدن کتابخانه، به‌خصوص کارهایی که مربوط به حوزهٔ کتاب می‌شد، از هر کاری در همه بخش‌ها، لازمتر بود. این تلاش، به‌ویژه در فهرست‌نویسی کتاب‌های خطی، سنگی و چاپی به‌خوبی پیش رفت و تقریباً نزدیک به صددرصد رسید. در بخش نشریات نیز فهرست جامعی از موجودی انتشار یافت. همین‌طور در بخش اسناد، بیش از نود درصد اسناد موجود فهرستشده و اطلاعات در اختیار کاربران قرار گرفت. در طول این مدت، صدها هزار کتاب چاپی از کهنه و نو، فارسی، عربی و لاتین به کتابخانه افزوده و بر غنای این بخش افزوده شد. طبعاً به دلیل آن که در این معرفی شرح این اقدامات را به اختصار در این کتاب ملاحظه خواهید کرد.

خداوند را شاکر هستیم که در طول این سه سال و نیم توانستیم با کمک همکاران در داخل کتابخانه و همکاران خارج از آن، بار دیگر کتابخانهٔ مجلس را به جایگاهی که شایستهٔ آن بود برسانیم. در این مدت با لطف خداوند توانستیم موزهٔ مجلس، موزهٔ چاپ و موزهٔ خطی را، راه‌اندازی کنیم.

یکی از درخشان ترین بخش‌های کتابخانه، فعالیت بخش پژوهش و انتشارات بود که هم در چاپ فهارس کتابخانه، و هم آثار تراثی و ارزشمند، تلاش شایسته‌ای داشته و موفق شدیم ۲۳۲ عنوان کتاب منتشر کنیم. فهرست منشورات کتابخانه در پایان آمده و نشانگر تلاشی است که در این زمینه صورت گرفته است.

یکی از بهترین کارها، دیجیتال‌سازی کامل کتاب‌های خطی و چاپ سنگی و قرار دادن آن‌ها از طریق وب در اختیار کاربران بود که به اعتراف همگان کتابخانهٔ مجلس در این زمینه پیشگام بوده و هست. امید است که این کار در سطح ملی و به‌صورت گسترده انجام شود.

مطالب این معرفی توسط مدیران بخش‌های مختلف تهیه و توسط آقای مجید سائلی تدوین شده است. از ایشان به خاطر انجام این کار سپاسگزارم. همچنین از جناب آقای رضا سفیدکوهی که صفحه‌بندی کتاب «کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی» را با زیبایی به‌انجام رساندند متشکرم.

طبیعی است که در اینجا نمی‌توانم از همه عزیزان و همکاران خوبم یاد کرده و از آنان تشکر نمایم. از معاونین محترم، مدیران و کارشناسان فعال در همه قسمت‌ها به‌ویژه نیروهای خدماتی که نقش شایسته‌ای در پیشبرد کارها دارند سپاسگزارم.

رسول جعفریان

۲۸/۱۲/۱۳۹۰

دربارهٔ کتابخانهٔ مجلس

کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی که در حال حاضر ۵۳۳ هزار کتاب چاپی، ۲۵ هزار کتاب خطی، بیش از ۴۵ هزار مجلد نشریهٔ ادواری و میلیون‌ها برگ سند در آن نگهداری می‌شود، نهادی با سابقهٔ بیش از یک صد سال است که بخش مهمی از میراث ماندگار تمدن کهنسال و بزرگ ایران اسلامی را بر دوش می‌کشد و بر اساس رسالت تاریخی که بر عهده‌اش نهاده شده، یعنی پشتیبانی اطلاعاتی از فرآیند قانونگذاری و حمایت از پژوهش در حوزهٔ علوم انسانی، همواره چشم به‌راه پویندگانی از قافلهٔ علم و آگاهی بوده است. اینک پس از یک عمر بالندگی و ثمردهی به‌سان درختی تنومند، بر خیل مشتاقان معارف سایه‌ای پرمهر گسترانیده و با گنجینه‌هایی از نفایس و نوادر به علاقمندان پرشمار خود، بی‌منت و ادعا، طعم دلچسب تلاش‌های دانشوران گذشته و حال را می‌چشاند. این بنای آگاهی به اراده دوستدارانی از خبرگان فرهنگ و ادب در جمع مجلسیان منتخب مردم در اوائل تأسیس حکومت مشروطه، همزمان با استقرار مجلس و اراده حاکمیت قانون در ایران شکل گرفت و اینگونه، اولین کتابخانهٔ پارلمانی آسیا با اندکی مسامحه عمری به قدمت تاریخ تأسیس مجلس قانونگذاری (۱۲۸۵ ش) در این سرزمین دارد.

باغ بهارستان

از آنجاکه باغ بهارستان از مکان‌های قدیمی و تاریخی تهران است و عمارت‌های مهمی چون مسجد و مدرسهٔ سپهسالار، مجلس شورای ملی، عمارت عزیزیه، کتابخانهٔ مجلس و ساختمان جدید مجلس شورای اسلامی در این باغ قرار دارد جا دارد که به‌طور مختصر توضیحاتی در خصوص این باغ داده شود. در دههٔ ۱۲۸۰ هجری قمری (۱۸۶۰ میلادی) باروی قدیم تهران معروف به باروی شاه تهماسبی تخریب و ساخت استحکامات و دروازه‌ها و برج و باروی جدید آغاز شد. به این باروی جدید، باروی ناصری می‌گفتند و تهران نیز به دارالخلافهٔ ناصری مشهور شد و زمین و باغ بهارستان در حاشیهٔ شمال شرقی شهر قرار گرفت. این بارو در زمان رضاشاه به علت افزایش جمعیت و گسترش شهر تخریب شد و بهارستان کاملاً در محدودهٔ شهر قرار گرفت. زمینی که مشهور به سپهسالار و بهارستان است در اوائل دورهٔ قاجاریه نام مشخصی نداشت و بخش غربی این محدوده معمولاً در دورهٔ فتحعلی شاه، «جلوخان باغ نگارستان»(میدان بهارستان فعلی) خوانده می‌شد. در سال ۱۲۸۵ قمری یعنی ۳۸ سال قبل از انقلاب مشروطیت، میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی-صدراعظم معروف ناصرالدین شاه- بخشی از زمین‌ها و باغ محمدحسن خان سردار ایروانی معروف به باغ سردار را که متعلق به ورثهٔ پاشاخان امین‌الملک بود، خرید و از آن پس به نام او، «باغ سپهسالار» خوانده شد. درخصوص وجه تسمیه این باغ به بهارستان، دو نظر وجود دارد. اول اینکه که سپهسالار اولادی نداشت و ناصرالدین شاه برای فراموش شدن نام و یاد سپهسالار، نام این باغ و عمارت را بهارستان گذاشت. نظر دوم این است که باغ و عمارت مذکور از همان زمان که به‌دست سپهسالار ساخته شد، هم‌وزن نگارستان به نام بهارستان خوانده شده است. مجموعهٔ بهارستان شامل مسجد، مدرسه، آب‌انبار، قنات، باغ و خانه است و علاوه بر اینکه با مجموعه‌های سنتی برابری می‌کند در برخی موارد شاهکار هنری و بی‌نظیر به شمار می‌آید.

کاخ بهارستان (ساختمان مشروطه)

میرزا حسین‌خان سپهسالار قزوینی در سال ۱۲۸۹ قمری تصمیم به ساخت عمارت‌های بزرگ از جمله کاخ بهارستان در اراضی بهارستان گرفت. وی به فکر تغییر سیمای شهر تهران بود. مهمترین این ساختمانها، عمارت بهارستان یا کاخ بهارستان محل زندگی سپهسالار بود. این ساختمان را امروزه به عنوان ساختمان مشروطه و یا مجلس شورای ملی می‌شناسیم. بخشی از این ساختمان به موزهٔ مجلس شورای اسلامی و بخشی دیگر به امور تشریفاتی و بخشی دیگر برای برگزاری همایش‌های مختلف اختصاص دارد. مجموعهٔ زمین‌هایی که در نهایت سپهسالار برای ساخت مجموعهٔ عمارت مورد نظر خویش در نظر گرفته بود وسعتی در حدود ۵۳ هزار متر مربع یعنی پیش از ۵ هکتار را شامل می‌شد. سپهسالار برای طراحی و ساخت این عمارت و دیگر عمارت‌های باغ بهارستان از مهمترین مهندسان و معماران آن زمان به‌ویژه میرزا مهدی‌خان ممتحن‌الدوله شقاقی بهره جست. به احتمال خیلی زیاد در سال ۱۲۹۵ قمری ساخت کاخ بهارستان به اتمام رسید. عمارت اعیانی سپهسالار در جهت شرقی ـ غربی، در امتداد سردر، طرح تکامل یافتهٔ کاخ‌سازی قاجاری را با آمیختگی پنهان هُنری مغرب‌زمین یادآور می‌شد. به گونه‌ای که شیوهٔ هنری مغرب زمین تحت تأثیر سلیقهٔ معماران ایرانی در این بنا، با طرح ایرانی در آمیخت و حتی مغلوب آن شد. این عمارت ۳ بار دچار خشم آذر شد و در آتش سوخت و یک بار هم بمباران شد:

■ ۲۳ آذر ۱۲۶۱(آتش‌سوزی)

■ ۲ تیر ۱۲۸۷(بمباران)

■ ۱۸ آذر ۱۳۱۰(آتش‌سوزی)

■ ۱۵ آذر ۱۳۷۳(آتش‌سوزی)

پس از درگذشت سپهسالار، ناصرالدین شاه آن را بی‌هیچ گونه تشریفات قانونی و شرعی، تصرف و آن باغ و عمارت (ساختمان مشروطهٔ کنونی) را ملکِ خالصه‌ی (دولتی) خود کرد و در بخشی از عمارت نیز تا سال ۱۳۰۹ ق. قمرالسلطنه همسر سپهسالار (دختر فتحعلی شاه و عمهٔ ناصرالدین شاه) در خانه و باغ بهارستان زندگی و در آنجا مراسم تعزیه‌خوانی زنانه برگزار می‌کرد. از این زمان بود که این باغ و عمارت جنبهٔ دولتی پیدا کرد و در آنجا مراسم دولتی و مراسم پذیرایی از مهمانان داخلی و خارجی برگزار می‌شد. از زمان پیروزی انقلاب مشروطه، کاخ بهارستان برای مجلس در نظر گرفته شد. طی حکم میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله ـ صدراعظم ـ به محقق السلطنه (محقق الدوله) ـ رئیس بیوتات دولتی ـ مورخ ۲۵ جمادی الثانی ۱۳۲۴(۲۳ مرداد ۱۲۸۵)، مقرر می‌گردد که عمارت بزرگ باغ بهارستان (ساختمان مشروطه) در روز جمعه برای مجلس مهیا باشد. اما به علت دوری از مرکز شهر و عدم دسترسی عموم مردم به آن و بدون رضایت و اجازهٔ ورثهٔ سپهسالار نمی‌توان مجلس را در عمارت بهارستان تشکیل داد. به‌خاطر همین موقتاً در مدرسهٔ نظامیه (اتاق نظام) برای برقراری جلسات مجلس انتخاب شد. در طی دوره‌ای که نظامنامهٔ انتخاباتی در حال تدوین بود و انتخابات بر اساس آن انجام می‌گرفت، صحبت‌ها و نامه‌نگاری‌ها برای تعیین عمارت بهارستان به عنوان ساختمان آیندهٔ مجلس شورای ملی نیز ادامه داشت. در ۲۷ شعبان ۱۳۲۴(۲۲ مهر ۱۲۸۵) نامه‌هایی از مجلس به مشیرالدوله ارسال شد که اعضای مجلس اظهار کرده بودند که عمارت مدرسهٔ نظام برای برگزاری مجلس مناسب نیست و «کلاً بالاتفاق عمارت بهارستان را که به هیچ وجه امروزه محل حاجت دولت نیست، از برای مجلس شورای ملی می‌خواهند...» با توجه به مخالفت‌های پیشین رهبران انقلاب، اکنون به تحقیق مسلم شده بود که ساختمان دیگری نمی‌توان در نقش بهارستان را برای مجلس ایفا کند. از این رو صدر اعظم پس از تبادل نظر با شاه در ۲۹ شعبان ۱۳۲۴(۲۴ مهر ۱۲۸۵) به نمایندگان اعلام کرد که فعلاً عمارت بهارستان برای جلسات مجلس شورای ملی در نظر گرفته شود. در همان روز بنا به دستور مظفرالدین شاه، مشیرالدوله نیز اجازه داد که مجلس در بهارستان برگزار شود و مسئلهٔ خرید ملک برای مجلس و وقف شرعی آن به آینده موکول شد.

ساختمان ملیجک (عزیز السلطان)

عزیزیه عمارتی است در دو طبقه با ایوانی زیبا رو به جنوب و پیرایه‌هایی آمیخته به سبک‌های سنتی و نوین معماری که پیشینهٔ معماری و تاریخی آن در پیوند با مجلس رقم خورده است. به رغم آگاهی‌های بسیاری که در اسناد و منابع تاریخی دربارهٔ ساختمان عزیزیه بازتاب یافته است، اما تاریخ دقیق این بنا به درستی روشن نیست. اما این را می‌دانیم که در سال ۱۳۰۹ ق، ناصرالدین شاه این ساختمان را که خانهٔ مرحوم قمر السلطنه بود به غلام‌علی‌خان عزیز السلطان بخشید و در سال ۱۳۱۱ ق، مراسم ازدواج او با اخترالدوله-دختر ناصرالدین شاه- برگزار شد. از سال ۱۳۲۴ ق. که کاخ بهارستان در اختیار مجلس شورای ملی قرار گرفت، صحبت‌هایی پیش آمد مبنی بر این که دیگر بناها و زمین‌های بهارستان نیز به مجلس واگذار شود. گویا در فاصلهٔ سال‌های ۱۳۳۴ تا ۱۳۳۹ هجری قمری که مصادف با سومین دورهٔ فترت قانونگذاری و در جریان جنگ جهانی اول بود که ملیجک، عزیزیه را تخلیه کرد و آنجا برای مدتی در اختیار فردی مشهور به دکتر میرزا اسدالله‌خان کردستانی بود. وی وکیل دورهٔ دوم مجلس از کردستان بود که پس از مدتی وزیر پست و تلگراف شد. در دورهٔ چهارم قانونگذاری، با تلاش ارباب کیخسرو شاهرخ- رئیس ادارهٔ مباشرت مجلس-آن زمین‌ها و خانهٔ عزیز السلطان به مبلغ ۲۰ هزار تومان خریداری شد.

تاریخچهٔ کتابخانهٔ مجلس

این کتابخانه را باید زادهٔ انقلاب مشروطیت و مجلس در سال ۱۲۸۵ دانست. پس از اوجگیری جنبش مشروطه‌خواهی در ایران عطش مردم برای کسب آگاهی بیشتر شد و علیرغم وجود مساجد، مدارس و مطبوعات، این نیاز به طور کامل برآورده نشد. با پیروزی انقلاب مشروطیت و تأسیس مجلس شورای ملی در سال ۱۲۸۵ این احساس نیاز، شدت گرفت. چرا که بینش، دانش و آگاهی لازمه قانونگذاری درست بود. بدین خاطر عده‌ای از نمایندگان فعال به فکر ایجاد کتابخانه‌ای برای مجلس افتادند تا نمایندگان مردم را از جهت علمی و اطلاعاتی تغذیه کند. مجلس شورای ملی در همان سال، ۶۰ جلد کتاب خریداری نمود که می‌توان آن را نخستین گام در راه تأسیس کتابخانهٔ مجلس دانست.

اگرچه تأسیس رسمی کتابخانه‌ای به معنای واقعی کلمه و با هدف بنیادین حمایت فکری و علمی نمایندگان مجلس که از ضرورت‌های اساسی تشکیل حکومت جدید بود در دورهٔ نخست مجلس با همهٔ عزمی که برای انجام این کار وجود داشت، به‌دلیل مشکلات ناشی از تغییرات اساسی در سیستم حکومتی و مشغله‌های فراوان نمایندگان میسر نشد. اما با مساعی و پشتکار برخی از نمایندگان فرهیختهٔ عضو هیأت رئیسهٔ دومین دورهٔ مجلس شورای ملی در این راه قدمی اساسی و قانونی برداشته شد. به این صورت که در مادهٔ ۱۳۵ نظامنامهٔ داخلی (آیین‌نامهٔ داخلی) مجلس شورای ملی، مصوب ۲۶ ذی‌الحجهٔ ۱۳۲۷/ ۱۸ دی ۱۲۸۸، نام «کتابخانه» آورده شد. در این قانون از «کتابخانه» به عنوان یکی از دوایر «شعبه اداری» مجلس شورای ملی نام برده شده است. فردی که در تحقق این ماده بسیار فعالیت نمود «ارباب کیخسرو شاهرخ» ـ نمایندهٔ وقت زردشتیان در مجلس شورای ملی و رئیس وقت امور اداری و کارپرداز وقت مجلس شورای ملی ـ بود. اما به علت کثرت کارهای اداری، انجام دادن وظایف نمایندگی و کمبود اعتبارات مالی تأسیس کتابخانه به تعویق افتاد.

وی در سال ۱۲۹۱ با خرید ۲۰۲ جلد از کتاب‌های میرزا ابوالحسن جلوه و دریافت ۱۰۹۱ جلد از کتاب‌های احتشام السلطنه محمود علامیر به عنوان اهداء عملاً کتابخانهٔ مجلس را راه‌اندازی نمود. کتاب‌های خریداری شده و اهدائی در دو اتاق کوچک و تو در تو و داخل چند قفسه چوبی در قسمت شرقی حوضخانهٔ عمارت قدیم مجلس شورای ملی چیده و نگهداری می‌شد. این کتابخانهٔ کوچک همواره مورد مراجعه و استفادهٔ نمایندگان بود.

در آغاز بنا بود کتابخانه درهمان محل حوضخانه بصورت رسمی افتتاح شود، اما این کار به دلیل پیشآمدها و موانع مختلف و نیز فترت‌های بین دوره‌های قانونگذاری انجام نگرفت. خود مرحوم حسین پیرنیا (مؤتمن الملک) ـ رئیس وقت مجلس شورای ملی ـ نیز با افتتاح کتابخانه در آن فضای کوچک مخالفت می‌ورزید. وی معتقد بود که باید نخست محل مناسبی برای کتابخانه در نظر گرفته شود. پس از چندی مجلس در دورهٔ چهارم تقنینیه بناهای واقع در شرق کاخ بهارستان و عمارت‌های آن را خریداری نمود. یکی از این عمارت‌ها اصطبل و کالسکه‌خانه بود و آن را به کتابخانه تبدیل کردند و این زمینه‌ای شد که نهایتاً در سال ۱۳۰۲ تلاش‌ها و کوشش‌هایی که برای تأسیس کتابخانه انجام گرفته بود به نتیجه برسد و با انتقال منابع از ساختمان مجلس شورای ملی (عمارت بهارستان) به ساختمان جدید، کتابخانه از لحاظ مکانی جدا شد. در آن هنگام عبدالحمید نقیب‌زاده مشایخ به عنوان مدیر موقت و نمایندهٔ ارباب کیخسرو شاهرخ منصوب شد.. کتابخانهٔ مجلس پس از نزدیک به دو سال یعنی در سال ۱۳۰۴ تحت نظر مدیری دانشمند و کاردان همچون یوسف اعتصامی آشتیانی (اعتصام‌الملک) به عنوان اوّلین کتابخانهٔ رسمی و دولتی گشایش یافت. در حال حاضر از این ساختمان به عنوان کتابخانهٔ شمارهٔ ۲ مجلس (کتابخانهٔ ایران‌شناسی و کتابخانهٔ تخصصی مطالعات زنان) استفاده می‌شود.

ساختمان اصلی کتابخانهٔ مجلس (ساختمان شمارهٔ یک) در ۱۷ بهمن ۱۳۴۱ افتتاح شد و با اوج گیری انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ به مدت ۶ ماه تعطیل گردید. در سال ۱۳۶۲ با تصمیم مسئولین وقت، کتابخانهٔ مجلس سنای سابق نیز با عنوان کتابخانهٔ شمارهٔ ۲ زیر نظر کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی قرار گرفت. در تاریخ ۲۱ شهریور ۱۳۷۵ طرح تصویب «اساسنامهٔ کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی» به تصویب مجلس شورای اسلامی و در ۲۸ شهریور همان سال به تأیید شورای نگهبان رسید. مطابق این قانون، به کمیسیون مشترک امور اداری و استخدامی و دیوان محاسبات و بودجه و امور مالی مجلس شورای اسلامی اجازه داده شد که اساسنامهٔ مذکور را بررسی و به تصویب نهایی برساند. اساسنامهٔ جدید در تاریخ ۱۳ آذر ۱۳۷۵ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در تاریخ ۵ دی ۱۳۷۵ مورد تأیید شورای نگهبان قرار گرفت. با تجدید سازمان کتابخانه و تصویب اساسنامهٔ جدید، این کتابخانه به عنوان «کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی» تغییر نام یافت و زیر نظر هیأت امنایی به ریاست عالیه رئیس مجلس شورای اسلامی به روند توسعهٔ خود شتابی مضاعف بخشید.

نخستین گام‌ها در گردآوری کتب، مجموعه‌های اهدایی عده‌ای از فرزندان فرزانهٔ ملت در صدر مشروطیت بود که به امید تقویت علم و آگاهی و قانون، میراث علمی و مکتوب برجای مانده از عمری تلاش خود و خاندان خویش را به کتابخانهٔ مجلس سپردند و بدین ترتیب هم کتابخانه را بنیان نهادند و هم نام نیک از خود برجای گذاشتند. چیزی نگذشت که با استقبال پژوهشگران، دانشجویان و صاحبان فضل و کمال، از یک کتابخانهٔ اختصاصی به کتابخانه‌ای نیمه تخصصی و عمومی و رو به پیشرفت تبدیل شد. این سیر رو به کمال هم در زمینهٔ مجموعه‌سازی و هم در حوزهٔ ارائهٔ خدمات ارزشمند علمی و فرهنگی به مثابهٔ سنتی پسندیده و روشی هدفمند همچنان پی‌گرفته شد تا امروز که با بهره‌جویی از تجهیزات روزآمد و غنی‌سازی منابع، متناسب با آخرین تولیدات علمی به‌ویژه در حوزهٔ ایران‌شناسی، کتابخانهٔ مجلس توانسته به اعتباری کم‌نظیر در گسترهٔ ملی و بین‌المللی دست یابد و علاقمندان مشتاق را از گوشه گوشهٔ ایران و جهان به سوی خود بکشاند. با انتقال مجلس شورای اسلامی به میدان بهارستان در سال ۱۳۸۳ بر اهمیت و جایگاه کتابخانه به عنوان وجههٔ فرهنگی و مردمی خانه ملـّت و پشتیبان اطلاعاتی نمایندگان مردم افزوده شد و روند تحولات شتاب بیشتری یافت.

کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی به عنوان یکی از مراکز علمی و فرهنگی مهم و گنجینهٔ میراث فرهنگ و تمدن ایران و اسلام از شهرت و اهمیت بالایی در داخل و خارج از کشور برخوردار است. دلیل این مدعا علاقه، توجه و مراجعه شخصیت‌های علمی، فرهنگی و سیاسی، ناشران، نویسندگان، محققان مراکز علمی، فرهنگی و دانشگاهی و همکاران دیگر کتابخانه‌ها به این مجموعه و تبادل اطلاعات، اهداء و مبادله منابع و همکاری در سطوح مختلف است. مدیرانی که از دیروز تا امروز سکانداری این کشتی معرفت را بر عهده داشته‌اند و مدت ریاست آنان به ترتیب عبارتند از:

■ عبدالحمید نقیب‌زاده مشایخ (۱۳۰۲-۱۳۰۵)،

■ یوسف اعتصام الملک آشتیانی (۱۳۰۵-۱۳۱۶)،

■ ابراهیم شریفی (۱۳۱۶-۱۳۳۹)،

■ تقی تفضلی (۱۳۳۹-۱۳۴۶)،

■ خانم فخری راستکار (۱۳۴۶-۱۳۵۲)،

■ محمد شهدادی(۱۳۵۲-۱۳۵۴)،

■ عبدالحسین حائری (۱۳۵۴-۱۳۷۴)،

■ غلامرضا فدایی عراقی(۱۳۷۴-۱۳۷۷)،

■ سید محمد علی احمدی ابهری(۱۳۷۷-۱۳۸۶)،

■ احمد جلالی(۱۳۸۶-۱۳۸۷)،

■ رسول جعفریان (دهم شهریور ۱۳۸۷- دی ۱۳۹۱).

■ محمد رجبی (هجده دی ۱۳۹۱- تاکنون)

در این میان استاد عبدالحسین حائری با ۵۷ سال تلاش در کتابخانهٔ مجلس یعنی از سال ۱۳۳۰ تا زمستان ۱۳۸۷ بیشترین سابقهٔ خدمت در این کتابخانه را داشته است.

ساختمان در حال احداث کتابخانهٔ مجلس

ساخت کتابخانهٔ جدید و بزرگی برای قوهٔ قانونگذاری کشور مشمول طرح بزرگتر و جامعتری به‌نام «طرح بهارستان» است. این طرح در زمینه‌های اداری، رفاهی، فرهنگی و مسکونی و کار مطالعاتی و اجرایی آن برعهدهٔ گروهی از مهندسین و مشاوران سازمان عمرانی مناطق شهرداری تهران می‌باشد. جناب آقای دکتر لاریجانی- ریاست محترم مجلس شورای اسلامی- مستقیماً روند اجرای پروژه را پی‌گیری می‌نماید و ریاست دفتر ایشان و معاون محترم اجرائی رئیس مجلس شورای اسلامی- پیگیر کارها هستند. ساخت کتابخانهٔ جدید در اردیبهشت ۱۳۹۰ آغاز گردید و کار خاکبرداری قسمت مربوط به کتابخانهٔ مجلس به اتمام رسیده و عملاً کار ساخت و ساز شروع شده است. طبق جدول زمانبندی اعلام شده از سوی مجریان امر، ساختمان جدید درخرداد ماه ۱۳۹۲ تحویل خواهد شد، امیدواریم در وقت اعلام شده کار به سرانجام برسد و کتابخانه از کمبود شدید فضا رهایی یابد. پروژهٔ کتابخانه، موزه و مرکز اسناد که در مساحتی به متراژ ۵۹۵۰۰ متر مربع در نظر گرفته شده است می‌تواند برای چند ده سال مشکل کمبود جا را حل نماید.

منابع کتابخانهٔ مجلس

امروز این مرکز فرهنگی که کتابخانه‌های شمارهٔ یک و دو مجلس شورای اسلامی را شامل می‌شود با مجموعه‌های کم‌نظیر، نفیس و ارزشمند خود همچون کتب و رسائل خطی، کتب چاپی سنگی، سربی و نوین، اسناد تاریخی و ملی از جمله اسناد مکتوب، عکسهای تاریخی، قراردادها و فرمانهای حکومتی دوران قاجار و اسناد دیداری و شنیداری، گزارشهای دولتی و اسناد و انتشارات واسپاری سازمان ملل و ارگانهای وابسته، نشریات و نیز اشیاء موزه‌ای پاسخگوی خیل عظیمی از پژوهندگان است. استفاده از فن‌آوری روز در ارائه خدمات ویژه به کاربران مختلف و حضور پرثمر در نمایشگاه‌ها و همایش‌های علمی که از سوی سازمانهای بین‌المللی تخصصی برمی‌گردد، بازدید میهمانان و مراجعین خارجی از این مرکز، اعزام کارشناسان کتابخانه به مجامع فرهنگی داخلی و خارجی و غیره بخشی از تعاملات مثبت و سازنده‌ای است که همگامی کتابخانه را با تحولات نوین در عرصهٔ خدمات کتابخانه‌ای، پژوهشی، کتابداری و اطلاع‌رسانی برقرار نموده و استحکام می‌بخشد. کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی که سال‌هاست به عنوان یکی از مراکز علمی و فرهنگی معتبر و مهم در پاسداری از میراث مکتوب فرهنگ و تمدن ایران و اسلام در جهان شناخته شده است دارای گنجینه‌هایی کم‌نظیر از منابعی است که بر اعتبار جایگاه آن به عنوان مرکزی مهم در بسط و اشاعه تاریخ علم و هنر افزوده است. بهترین مجموعه‌ها و بخشهای این کتابخانه عبارتند از:

گنجینه نسخ خطی

نسخ خطی برجای مانده از دوران‌های درخشان شکوفایی علم و فرهنگ و اندیشه در ایران و سرزمین‌های اسلامی به عنوان گنجینهٔ ماندگار ملت، پیامداران برجسته‌ای از تعالی علمی و نبوغ اندیشمندان و متفکران ایرانی و مسلمان در بسط و گسترش ادب، فرهنگ، عرفان، اخلاق و هنر هستند که خلاقیت کم‌نظیر و تمدن بی‌همتای آنان و سیطرهٔ بی‌چون و چرای ایشان بر فعالیت‌های کمرنگ و بی‌رونق علمی دیگر جوامع آن روزگار را به اثبات میرساند.

شمار نسخه‌های خطی در گنج‌خانهٔ کتابخانهٔ مجلس به بیش از ۲۵ هزار مجلد بالغ می‌شود. این نسخه‌ها طی یکصد سال گذشته خریداری یا به صورت اهداء به کتابخانه واگذار شده است.

بخش عمدهٔ نسخه‌های موجود در کتابخانه به همت فهرست‌نگاران بلندپایه‌ای همچون یوسف اعتصامی، ایرج افشار، عبدالحسین حائری، محمد تقی دانش‌پژوه، فخری راستکار، ابن یوسف شیرازی، بهاءالدین علمی انواری، احمد منزوی، علینقی منزوی، سعید نفیسی و از نسل جدید پژوهشگرانی چون سوسن اصیلی، محمد برکت، جواد بشری، ابوالفضل حافظیان بابلی، سید محمدحسین حکیم، یوسف بیگ‌باباپور، سید جعفر حسینی اشکوری، سید صادق حسینی اشکوری، احسان‌الله شکراللهی، محسن صادقی، علی صدرایی خویی، علی‌اکبر صفری، سید محمد طباطبایی بهبهانی (منصور)، محمود طیار مراغی، حسین متقی و محمود نظری و همچنین یک جلد فهرست توصیفی شبیه‌نامه‌های دورهٔ قاجار نیز توسط رضا کوچک زاده فهرست شده است.

نسخه‌های فهرست‌نشده نیز در حال حاضر توسط همین فهرست‌نگاران جوان و توانمند در حال فهرست‌نویسی است. همچنین کتابخانهٔ مجلس در صدد بازنگری و بازچاپ تمامی فهرست‌های پیشین خود است که تاکنون تعدادی از این فهرست‌های بازنگری‌شده به چاپ رسیده است و این کار مهم و اساسی همچنان ادامه دارد. کتابخانهٔ مجلس همچنان آماده تحویل گرفتن نسخه‌های خطی و چاپی اهدایی از طرف دوستداران فرهنگ می‌باشد. افزون بر آن، کمیتهٔ خرید و تقویم کتابخانه که در حال حاضر با هدایت آقایان خلیل مستوفی، ابوالفضل حافظیان بابلی، سهراب یکهزارع، مدیر بخش خطی، محمود نظری و خانم سیمین صیدیه اداره می‌شود مشغول فعالیت بوده و به طور سالانه بین هفتصد تا هزار نسخه خریداری و ارزشگذاری می‌شود.

گام بعدی در معرفی و نمایاندن این گوهرهای تابان، تهیهٔ تصاویری باکیفیت از آنهاست. این حرکت از سال ۱۳۳۰ در قالب تهیهٔ میکروفیلم (ریزفیلم) آغاز و در یک دهه پیش تهیه تصاویر دیجیتالی سیاه و سفید نیز به آن اضافه گردید. درسال ۱۳۸۷، سیاست نوینی در دیجیتال‌سازی نسخ خطی آغاز گردید و با استفاده از فنآوری‌های نوین و بهکارگیری تعداد قابل ملاحظه‌ای از اسکنرهای پیشرفته در ظرف ۹ ماه از همهٔ نسخ خطی، تصاویر دیجیتالی تمام‌رنگی و با کیفیت بالا فراهم شد. در حال حاضر، این تصاویر در کتابخانه دیجیتال (رسان، آذرسا، و نیز کتابخانهٔ دیجیتالی مجلس وابسته به کنسرسیوم محتوای ملی) قابل استفاده و دانلود می‌باشد و این یکی از مهمترین گام‌ها در حفظ این میراث گرانب‌ها و دسترسی همگانی و آسان به آنها است. در حال حاضر ۹۵ درصد از نسخه‌های خطی فهرست شده و فهرست باقی آنها نیز در آیندهٔ نزدیک انجام یافته و منتشر خواهد شد.

کتاب‌های چاپ سنگی و سربی

کتاب‌های چاپ سنگی و سربی کتابخانهٔ مجلس که به کتاب‌های چاپ قدیمی و یا کتاب‌های نادر نیز معروف هستند بالغ بر ۱۵ هزار جلد می‌شود. این منابع از لحاظ محتوای علمی و تاریخ چاپ و نشر از ارزش فوق‌العاده‌ای برخوردارند. در حال حاضر (اسفند ۹۰) تمامی کتاب‌های چاپ سنگیی فهرست‌نویسی شده و در حال چک نهایی است. علاوه بر کار فهرستنویسی و مرمت و آسیب‌زدایی این کتب، تهیهٔ تصاویر دیجیتالی از آنها نیز رو به اتمام است و در حال حاضر بخش عمده آن‌ها در بخش «آذرسا»ی سایت کتابخانهٔ مجلس قابل بازیابی به صورت متن کامل است.

کتاب‌های چاپی

کتاب‌های چاپی این کتابخانه در یک کتابخانهٔ اصلی و چندین کتابخانهٔ تخصصی نگهداری می‌شود.

کتابخانهٔ شماره یک

ساختمان این کتابخانه که به شمارهٔ ۱ معروف است در ۱۷ بهمن ۱۳۴۱ گشوده شد. مجموع کتاب‌های چاپی موجود در این کتابخانه، اعم از کتب چاپ سنگی، سربی، و معمولی به حدود ۴۵۶ هزار جلد رسیده که شامل کتاب‌هایی به زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، روسی، ترکی، ژاپنی و غیره و عمدتاً در زمینه‌های حقوق، علوم سیاسی، علوم دینی، علوم اجتماعی، تاریخ، ادبیات و هنر؛ با تأکید بر اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی است. این کتابخانه بر اساس فلسفهٔ وجودی کتابخانه‌های پارلمانی تأسیس شده و علاوه بر ذخیره کتاب‌ها و گنجینه‌های خطی و اسنادی، منابع آن به منظور پشتیبانی اطلاعاتی نمایندگان مردم و متناسب با کارگروه‌های کمیسیون‌های مجلس فراهم آمده است. باید تأکید کرد که کتابخانهٔ مجلس به طور عمده در حوزهٔ علوم انسانی و به طور خاص در زمینهٔ ایران‌شناسی فعال است. از دیگر منابع این کتابخانه، تعدادی پایان‌نامهٔ قدیمی و جدید در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا متعلق به دانش‌آموختگان داخلی و خارجی است.

همچنین بخش قابل توجه‌ای از منابع و دستنوشته‌های این کتابخانه، کتب اهدایی بزرگان و فرهیختگانی است که با هدف توسعهٔ علم، مجموعهٔ خویش را وقف این کتابخانه کرده‌اند. بعضی از این مجموعه‌های اهدایی عبارتند از مجموعهٔ احتشام‌السلطنه، مجموعهٔ سید محمد طباطبائی، مجموعهٔ رهی معیری، مجموعهٔ پروانه، مجموعهٔ پارسیان هند، مجموعهٔ نجم‌الدوله، مجموعهٔ فیروز، مجموعهٔ سید جمال‌الدین اسدآبادی، مجموعهٔ امام جمعه خوئی، مجموعهٔ غلام‌حسین سرود، مجموعهٔ جعفر سلطان القرائی، مجموعهٔ کریم‌زاده تبریزی، مجموعهٔ ملک مدنی و مجموعهٔ صدر الافاضل.

از کتاب‌های چاپی دیگر که اخیراً به کتابخانه اضافه شده است می‌توان به مجموعه موسوی گرمارودی با ۱۳ هزار جلد کتاب اشاره نمود.

کتابخانهٔ شمارهٔ دو

این کتابخانه که در حال حاضر به «کتابخانهٔ ایران‌شناسی» نیز معروف است در پی تأسیس مجلس سنا در ۲۰ بهمن ۱۳۲۸، به ابتکار و علاقمندی سید حسن تقی‌زاده رئیس وقت این مجلس، به طور موقت در کنار مجلس شورای ملی واقع در میدان بهارستان، در دو اتاق کوچک، با هدف ایجاد کتابخانه‌ای تخصصی در زمینهٔ ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی، به منظور بهره‌برداری محققان ویژه و با حدود ۵۰۰ جلد کتاب شکل گرفت. کتابخانهٔ مزبور با احداث و افتتاح ساختمان مجلس سنا (ساختمان مجلس شورای اسلامی در دوره‌های اول تا ششم) در سال ۱۳۳۵ به تالاری در جنب هیأت رئیسهٔ مجلس سنا و سپس در اوائل سال ۱۳۶۲ به کاخی که در شرق عمارت مجلس سنا قرار داشت و قبل از پیروزی انقلاب اسلامی موزهٔ نگارستان در آنجا مستقر بود به عنوان کتابخانهٔ شمارهٔ ۲ مجلس انتقال یافت. با انتقال به «موزهٔ نگارستان» سابق به مرور این کتابخانه شکل عمومی نیز به خود گرفت و درهای آن به روی همهٔ اهل پژوهش باز شد. کتابخانهٔ مذکور در اوائل سال ۱۳۸۳ به عمارت قدیمی مجلس شورای ملی (ساختمان مشروطه) واقع در میدان بهارستان منتقل و در نهایت در ۲۴ آبان ۱۳۸۴ به عمارت قدیمی کتابخانهٔ مجلس منتقل و با حضور چهره‌های فرهنگی و سیاسی بازگشایی گردید. از سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۶ این کتابخانه به‌طور ثابت به جمع‌آوری کتب ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی مشغول بوده است. از سال ۱۳۸۷ به این سوی تغییرات اساسی و بنیادین در این کتابخانه انجام گرفت. از جمله وجین کتاب‌های قدیمی که در حوزهٔ ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی نمی‌گنجید و انتقال آن‌ها به کتابخانهٔ شمارهٔ یک و جایگزین کردن آن‌ها با کتاب‌های تخصصی که به این فرآیند روزآمد و پربار کردن منابع در سالن مرجع گفته می‌شود. اضافه کردن مجموعه‌های ارزشمند به این کتابخانه از جمله مجموعهٔ استاد محمد گلبن با ۱۲ هزار جلد[۱] و مرحوم محمود عظیمی زوارهای و همچنین تأسیس کتابخانهٔ تخصصی مطالعات زنان با ۲ هزار جلد کتاب، نشریه و پایان‌نامه از دیگر خدمات مهم این کتابخانه می‌باشد.

در حال حاضر این کتابخانه دارای مجموعه‌ها و منابع ارزشمند، کمیاب و یا بی‌نظیری مشتمل بر بیش از ۶۸ هزار شامل حدود ۴۴ هزار جلد کتاب فارسی و عربی، بیش از ۲۵۳۰۰ جلد کتاب لاتین به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی، ترکی و روسی، ۳۵۲۷ جلد کتاب چاپ سربی و سنگی، ۴۱۰ عنوان نشریهٔ ادواری تخصصی فارسی، عربی و لاتین، نمایهٔ فارسی ۱۸۰۰ مقالهٔ لاتین و ۳۷ نقشهٔ جغرافیایی بسیار نایاب و ممتاز مربوط به ایران، کشورهای شرقی و دنیای اسلام است.

در این کتابخانه بهترین گنجینهٔ سفرنامه‌های فرنگی‌ها دربارهٔ ایران نیز نگهداری می‌شود. از ۵۸۶ سفرنامه، ۳۴۹ عنوان به زبان انگلیسی، ۱۲۳ عنوان به زبان فرانسوی، ۸۷ عنوان به زبان آلمانی و ۳۲ عنوان به زبان‌های ایتالیایی، لاتین، ترکی، روسی و غیره است.

نشریات ادواری موجود در این مرکز نیز در نوع خود از بی‌نظیرترین مجموعه‌های سازماندهی شده در مراکز آرشیوی داخل کشور است و بالغ بر ۱۱۰ عنوان مجلهٔ تخصصی در حوزه‌های ایران‌شناسی به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، روسی و ترکی و ۳۰۰ عنوان مجلهٔ تخصصی فارسی و عربی چاپ داخل و خارج از کشور است که برخی از آن‌ها سابقه و قدمت بیش از یک قرن دارد.

در حال حاضر کتابخانهٔ شمارهٔ ۲ مجلس تخصصی‌تر شده و در آن فقط منابع اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی ثبت می‌شود و با حفظ رویکرد تخصصی خود به فراهم‌آوری و خرید مجموعه‌های مرتبط مشغول است. تهیهٔ تصاویر دیجیتالی از کتب قدیمی، تکنسخه و نفیس این کتابخانه جهت قرار گرفتن در کتابخانهٔ دیجیتالی مجلس در حال انجام است. برخی از منابع قدیمی این مجموعه در وبسایت کتابخانه و مجلهٔ پیام بهارستان نیز معرفی گردیده است. این منابع با توجه قدمت و تنوع‌شان فرصت بسیار مغتنمی برای محققین این حوزه‌های پژوهشی فراهم می‌آورد.

کتابخانهٔ ویژهٔ نمایندگان

علیرغم ارتباط تاریخی و تشکیلاتی این کتابخانه با مجلس شورای اسلامی، در راستای تبیین و شفافیت بیشتر رسالت اساسی و اصلی که باعث شکل‌گرفتن این کتابخانه شد یعنی اطلاع‌رسانی به‌هنگام و خاص به نمایندگان مردم، در آستانهٔ یکصدمین سال تأسیس مجلس و شکل‌گیری قوهٔ مقننه و با هدف تسهیل و تسریع در دسترسی آسان این عزیزان به اطلاعات مورد نیاز، کتاب‌ها، منابع و مآخذ لازم برای ایفای وظیفهٔ خطیر قانونگذاری و نظارت بر حسن اجرای قوانین، در ۱۳ دی ۱۳۸۴ در محوطهٔ تالار جلسات علنی، کتابخانهٔ ویژهٔ نمایندگان به عنوان واحدی کوچک اما عملیاتی از تمامی خدمات و مجموعه‌های کتابخانه راه‌اندازی شد و هم اینک در جهت وظایف تعیین شده خود، منشأ خدمات ارزنده‌ای بوده است.

این کتابخانه تحت نظارت رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد کتابخانه مجلس به فعالیت می‌پردازد. بر اساس آنچه در اساسنامهٔ کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی آمده، خدمت‌رسانی به نمایندگان مجلس پیوسته در الویت نخست قرار داشته است و نمایندگان مجلس نیز از مراجعان دائمی کتابخانهٔ مجلس بوده و همواره از خدمات و همکاری این کتابخانه بهره‌مند بوده‌اند، اما ایجاد کتابخانهٔ ویژهٔ نمایندگان را باید سرفصلی نو و اقدامی مبتکرانه در زمینهٔ خدمت‌رسانی کتابخانهٔ مجلس به نمایندگان و یاری آنان در حوزهٔ خطیر قانونگذاری و نظارت بر اجرای قانون و به طور کلی افزایش توان دسترسی مجلس به اطلاعات به شمار آورد.

کتابخانهٔ ویژهٔ نمایندگان در فضایی نسبتاً کوچک واقع شده و مجموعهٔ آن بالغ بر ۵۰۰۰ جلد کتب حقوقی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، تاریخی، اسلامی، منابع مرجع و نظایر آن است. علیرغم مساحت کم و مجموعه کتب موجود، کتابخانهٔ ویژهٔ نمایندگان، به دلیل برخورداری کامل از کمک و پشتیبانی کتابخانهٔ مجلس توانسته است نیازهای اطلاعاتی فوری نمایندگان را به سرعت تهیه و در دسترس آنان قرار دهد. در واقع این کتابخانه، واسطهٔ پیوند میان نمایندگان مجلس از یک سو و خدمات و مجموعه بزرگ کتابخانهٔ مجلس از سوی دیگر است. این کتابخانه در فاصله بسیار نزدیک از صحن و کمیسیون‌های مجلس قرار دارد و به همین دلیل نمایندگان به‌راحتی به این کتابخانه مراجعه و از خدمات آن بهره‌مند می‌گردند. نمایندگان عموماً جهت استفاده از خدمات اینترنت، امانت گرفتن کتاب و منابع مورد نیاز و به‌خصوص درخواست جستجوی اطلاعات اعم از مقالات، آمار و اطلاعات در موضوعات خاص و مناسبتی به این کتابخانه مراجعه می‌نمایند. در بسیاری از موارد نیز درخواست جستجوی اطلاعات بصورت تلفنی اعلام و متعاقب آن مطالب و اطلاعات مورد نیاز، فوراً تهیه و در صحن مجلس به نمایندگان تحویل می‌گردد.

مراجعان این کتابخانه علاوه بر نمایندگان مجلس، شامل دبیران کمیسیون‌ها، مدیران کل و رؤسای ادارات مجلس، مشاوران و معاونان پارلمانی وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی هستند. میزان مراجعه نمایندگان نمایانگر استقبال آنان از فعالیت‌ها و خدمات کتابخانه ویژه نمایندگان است. در سال ۱۳۸۸ حدود ۸۰۰ مورد و در سال ۱۳۸۹ حدود ۹۰۰ مورد مراجعه به کتابخانه صورت گرفته و در مجموع طی ۵ سال گذشته یعنی از زمان آغاز بکار کتابخانهٔ ویژهٔ نمایندگان تا پایان سال ۱۳۸۹ نزدیک به ۴۰۰۰ مورد مراجعه به کتابخانه صورت گرفته است.

کتابخانهٔ تخصصی انقلاب اسلامی

فرا رسیدن سی‌امین سال پیروزی انقلاب اسلامی فرصتی فراروی پژوهشگران است تا با نگاهی عمیق‌تر ابعاد این انقلاب مردمی و مبتنی بر آرمان‌های دینی و میهنی را بررسی کنند و حاصل یافته‌های خویش را برای نسل امروز و فردا به یادگار گذارند. کتابخانهٔ تخصصی انقلاب اسلامی که در بر دارندهٔ منابع مربوط به این برههٔ تاریخی است همزمان با شانزدهمین هفتهٔ کتاب جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۷ با چنین هدفی و با همت آقای قاسم تبریزی در دل کتابخانهٔ مجلس راه‌اندازی شد. در حال حاضر این مجموعه در حدود ۱۷ هزار مجلد کتاب را در خود جای داده است که هر روز به این مجموعه افزوده می‌شود.

کتابخانهٔ تخصصی افغانستان

تفکر ایجاد کتابخانهٔ تخصصی افغانستان بعد از برگزاری «نخستین همایش بین‌المللی میراث مکتوب ایران و افغانستان» که در سال ۱۳۸۹ برگزار گردید بوجود آمد. در حال حاضر این کتابخانه دائر است و تا دی ماه ۱۳۹۰، ۵ هزار جلد کتاب دارد و تهیه و گردآوری منابع مرتبط همچنان ادامه دارد.

کتابخانهٔ تخصصی مطالعات زنان

کتابخانهٔ تخصصی مطالعات زنان، روز دوشنبه، ۲۳ آبان ۱۳۹۰ مصادف با روز قبل عید سعید غدیر خم در کتابخانهٔ شمارهٔ ۲ مجلس شورای اسلامی افتتاح شد.. نخستین مجموعهٔ خریداری شده در این زمینه ۲۰۰۰ مجلد کتاب تخصصی به طور یکجا بود که هستهٔ اولیهٔ این کتابخانه را شکل داد. این منابع که صرفاً اختصاص به حوزهٔ مطالعات زنان دارد شامل کتاب، جزوه، پایان‌نامه و نشریات به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی است.

کتابخانهٔ تخصصی تاریخ مجلس

کارهای مقدماتی مانند تهیهٔ منابع مورد نظر و جا در دست اقدام است و امید می‌رود که در پایان ۱۳۹۰ یا اوائل سال ۱۳۹۱ راه‌اندازی گردد.

اسناد ملی، تاریخی و بین‌المللی

بخش مرکز اسناد کتابخانهٔ مجلس با در اختیار داشتن آرشیو بی‌همتایی شامل بیش از ۱۲ میلیون برگ از اسناد مربوط به ۲۴ دورهٔ مجلس شورای ملی و هفت دورهٔ مجلس سنا، تنها مرکز غنی اسناد پارلمانی کشور، معرفِ تاریخ قانونگذاری، سیر تصویب قوانین و تحولات قوهٔ مقننه در ادوار مختلف و روایت‌گری صادق و بی‌غرض از تعاملات مردم با نمایندگان خویش است که به لحاظ پژوهش‌های جامعه‌شناختی و تحقیقات اجتماعی بسیار مهم و ارزنده محسوب می‌شود.

این مرکز با مجموعه‌های اهدایی نظیر مجموعهٔ ۷۵ هزار سندی خانوادهٔ متین دفتری و مجموعهٔ ۱۰ هزار سندی فرمانفرما و... تقویت گردیده و عرصهٔ مطالعاتی و پژوهشی نابی را برای نویسندگان و پژوهشگران فراهم آورده است. این اسناد مشتمل است بر نامه‌ها، فرمان‌ها، قراردادها، امتیازنامه‌ها، اسناد مالی، قباله‌ها، وقفنامه‌ها، اعتبارنامه‌ها، عرایض و شکایات مردمی، اسناد انتخابات، اسناد و مدارک کمیسیون‌ها، لوایح، طرحها، اسناد حسابداری، قوانین، اسناد مجلس مؤسسان، عکس‌ها، آلبوم‌های تاریخی و نقشه‌ها، نوارهای ریلی مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی و فایل‌های دیجیتالی آن‌ها، بریدهٔ نشریات، پروندهٔ نمایندگان مجالس ملی و سنا و غیره است. برای بخش مهمی از اسناد موجود در این بخش کاربرگه تهیه شده و اطلاعات آن در شبکه کتابخانه موجود و از طریق وب سایت کتابخانه، فهرست آنها، قابل دسترس است. طی سال‌های ۱۳۸۷ – ۱۳۸۹ ده‌ها دانشجوی ارشد رشته‌های تاریخ و نسخه‌شناسی به کار فهرست‌نویسی این اسناد مشغول بودند.

این بخش همچنین در بردارندهٔ اسناد سازمان ملل شامل مجموعه‌های ارزشمند اطلاعات، اسناد و مدارک، گزارشات و انتشارات ارکان ششگانه سازمان ملل و کارگزاری‌های تخصصی آن یعنی سازمان بین‌المللی کار، سازمان خوار و بار و کشاورزی، سازمان بهداشت جهانی، بانک جهانی و یونسکو است. این اسناد از اولین سال‌های تأسیس سازمان ملل در سال ۱۹۴۸ میلادی(۱۳۲۷ خورشیدی) تاکنون، به زبان‌های انگلیسی، عربی و فرانسوی به این کتابخانه می‌رسد و مطابق طبقه‌بندی خاص آن نگهداری می‌شود.

برای مراجعین کتابخانه استفاده از منابع نامبرده، نامحدود و رایگان است و همچنین جستجوی الکترونیکی در کلیه سایت‌های سازمان ملل از طریق اینترنت در محل کتابخانه میسر است. بخش دیگری از این مرکز به مجموعه گزارش‌های دولتی اختصاص دارد که توسط سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی به‌صورت کارنامه، گزارش عملکرد، سالنامه و آمارنامه، گزارش کنفرانس‌ها، قطعنامه‌ها و سمینارها تهیه و معمولاً با تیراژ محدود منتشر و به مراکز معدودی ارسال می‌شود. این گزارش‌ها حاوی مجموعه‌ای از آخرین اطلاعات آماری موجود در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور است که نیازهای اطلاعاتی تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان و پژوهشگران را در این حوزه‌ها بر طرف می‌کند. در کنار اسناد مکتوب مرکز اسناد کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی، واحد اسناد شنیداری و دیداری به‌عنوان قسمت دیگری از بخش اسناد، دارای منابع غنی و منحصر به‌فردی است. از آنجا که عصر حاضر، عصر ارتباطات و پیشرفت سریع در علوم است ابزارهای شنیداری و دیداری در انتقال اطلاعات و همچنین در نظام آموزشی، تحقیقاتی و فرهنگی جوامع بشری نقش به‌سزایی دارند. در این راستا بود که واحد شنیداری و دیداری کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی از سال ۱۳۷۷، فعالیت خود را با هدف گردآوری، حفظ و نگهداری منابع آغاز نمود و به جامعه محققان و پژوهشگران فرهنگ و تاریخ خدمات ارائه می‌دهد. در طی دو سال گذشته و مشخصاً از سال ۱۳۸۷ تاکنون بیش از ۳ هزار عکس جدید از طریق اهدا و خرید به مجموعه عکس‌های تاریخی مجلس اضافه شده است.

از دیگر بخش‌های مرکز اسناد کتابخانه می‌توان به شورای ارزیابی اسناد، واحد فهرست‌نویسی، واحد فراهم‌آوری، واحد تحقیقات تاریخ مجلس، واحد تاریخ شفاهی، فصلنامهٔ اسناد بهارستان و واحد مخزن و خدمات آرشیوی اشاره نمود. از کارهای حائز اهمیت دیگر می‌توان به تهیهٔ تصاویر دیجیتالی از اسناد ملی و تاریخی موجود در کتابخانهٔ مجلس اشاره نمود که چندی است که این اقدام آغاز گردیده و تا کنون در حدود ۵۰ هزار برگ سند اسکن شده است.

نشریات ادواری

در کنار مجموعه‌های ارزنده و کم‌نظیر نسخ خطی و کتابهای چاپ سنگی و سربی و مجموعه‌های اسنادی این کتابخانه، مجموعهٔ ۵ هزار عنوان نشریهٔ معتبر و در خورِ اعتنای این کتابخانه فرصتی مناسب را برای پژوهشگران و مشتاقان این عرصه فراهم آورده است. مجموعه‌ای از قدیمی‌ترین مجلات فارسی‌زبان چاپ داخل و خارج کشور، نشریات مرتبط با ایران و جهان اسلام به زبانهایی غیر فارسی، شبنامه‌ها و ... در سیر پژوهشهای تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و خصوصاً بررسیهای ادواری یکصد سال اخیر، منابعی متنوع و در عین حال قابل اعتمادی محسوب می‌شود. بخصوص نشریات مربوط به نهضت مشروطیت، نهضت ملی شدن صنعت نفت، انقلاب اسلامی و موضوعات دیگر و نیز نشریات محلی، بر غنای این مجموعه افزوده است. در حال حاضر هم از طریق شبکه رسا و هم چاپ فهرست مجلات موجود در کتابخانه از آغاز تا سال ۱۳۸۶ تمامی نشریات موجود در کتابخانه به ویژه در حوزه فارسی زبان فهرست شده است و قابل بازیابی و استفاده می‌باشد. هم‌اکنون این مجموعه به بیش از ۴۶ هزار مجلد رسیده است.

منابع موزه‌ای

سه موزه با موضوعات و محتوای مختلف در کتابخانهٔ مجلس وجود دارد که قدیمی‌ترین آنها «موزهٔ مجلس» است که رویکرد هنری و تاریخی دارد. موزهٔ بعدی «موزهٔ تاریخ صنعت چاپ ایران» است که تاریخ چاپ و نشر را در ایران با دستگاه‌های مربوطه نمایش می‌دهد. موزه سوم نیز «موزهٔ نسخ خطی» است که مقدمات تأسیس آن در حال اجراء می‌باشد. ذیلاً به شرح هر یک پرداخته می‌شود.

موزهٔ مجلس

بنیانگذاران روشن‌بین کتابخانهٔ مجلس از همان سال‌های نخستینِ راه‌اندازی کتابخانه، دراین اندیشه بودند که با خرید تابلوهای هنرمند عالیقدر، استاد کمال‌الملک و برخی دیگر از هنرمندان برجسته در کنار پارلمان موزه‌ای به‌نام آن استاد برجسته برپا کنند. استاد کمال‌الملک پس از آگاهی از این نیت خیر تعدادی از آثار خویش را نیز به رسم اهداء در اختیار می‌گذارد و این مجموعه ارزشمند سنگ‌بنای شکل‌گیری موزهٔ مجلس می‌شود. بعدها با افزوده شدن برخی آثار ارزندهٔ دیگر از دست‌نویس‌های و اسناد تاریخی و اشیای نفیس موزهٔ مجلس تنوع بیشتری یافت.

در سال‌های پس از پیروزی انقلاب نیز تحولی در مجموعه‌سازی این موزه پدید آمد و اشیاء و آثارِ اهداءشده از سوی مقامات خارجی و هیأت‌های پارلمانی به رؤسای وقت مجلس شورای اسلامی هم به این موزه منتقل گردید. از جمله مقاطع چشمگیر فعالیت این موزه طی سال‌های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۳ بود که بخش عمدهٔ ساختمان موزهٔ نگارستان برای نمایش اشیاءِ آن آماده‌سازی و در نظر گرفته شده بود و بازدیدکنندگان فراوانی را به خود جلب می‌کرد. با جابجایی مجلس و دوایر تابعه به باغ بهارستان، فعالیت موزه به طور موقت متوقف شد و مقدماتی فراهم گردید تا این اشیاء در فضایی همخوان با تاریخ مجلس و با توجه به ارزش آن‌ها در معرض بازدید مشتاقان و علاقمندان قرار گیرد. در دورهٔ هشتم مجلس با حمایت آقای دکتر علی لاریجانی- رئیس وقت مجلس شورای اسلامی- و با حمایت‌های جدی و پیگیر جناب آقای دکتر جعفری- مشاور و رئیس حوزهٔ ریاست مجلس شورای اسلامی-، موزه در عمارت قدیمی و زیبای مجلس شورای ملی معروف به ساختمان مشروطه در تاریخ ۱۱ آذر ۱۳۸۸ بازگشایی گردید.

در حال حاضر موزهٔ مجلس با دو رویکرد هنری و تاریخی به فعالیت خود ادامه می‌دهد. در رویکردی هنری برخی از آثار هنری از جمله تابلوهای استاد کمال‌الملک و شاگردان ایشان مانند علی محمودی، محمود اولیاء، جعفر چهره‌نگار و غیره و هدایایی که مقامات خارجی به رؤسای مجلس شورای اسلامی تقدیم نموده‌اند در معرض نگاه علاقه‌مندان قرار داده شده و در رویکرد تاریخی، تاریخ مشروطیت، مجلس، قانونگذاری و انقلاب اسلامی در قالب تصویر، سند و تندیس شخصیت‌های تاریخی معاصر ایران به نمایش گذاشته شده است. از دیگر بخش‌های این موزه صحن علنی و زیبای مجلس شورای ملی است که انسان را به یاد تاریخ پر جنب و جوش مجلس می‌اندازد. از تحولات اخیر موزه می‌توان به راه‌اندازی وب‌سایت موزه اشاره نمود که لینک آن در وب‌سایت کتابخانهٔ مجلس موجود است. در این وب‌سایت، معرفی موزه و مجموعه‌های آن، تاریخ مجلس، تاریخچهٔ ساختمان مجلس شورای ملی (ساختمان مشروطه)، نحوهٔ بازدید، برنامه‌های نمایشگاه‌های موقت ارائه شده است. در بخش «دربارهٔ ما»، بخش‌های مختلف موزه از جمله معرفی و آموزش، مستندنگاری و پژوهش، نگهداشت و مرمت و سایر بخش‌های موزه معرفی می‌گردد.

موزهٔ تاریخ صنعت چاپ ایران

این موزه به منظور نمایش تاریخ صنعت چاپ و نشر و ایجاد فضایی عینی برای درک بهتر صنعت چاپ در یک سدهٔ اخیر ایران با حمایت جناب آقای دکتر رسول جعفریان- رئیس کتابخانهٔ مجلس- و تلاش جناب آقای اسمعیل دمیرچی و کارکنان کتابخانهٔ مجلس راه‌اندازی شد. بیش از ۹۰ درصد دستگاه‌ها و ابزارآلات حوزهٔ چاپ به صورت اهدایی موجود در این موزه از طریق اشخاص و سازمان‌ها و نهادها جمع‌آوری شده است. بخشی از این دستگاه‌ها در سالنی به مساحت ۳۰۰ متر مربع قرار داده شده است. در ۱۳ شهریورماه سال ۱۳۹۰ به‌مناسبت روز صنعت چاپ این موزه با حضور مسئولان فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پیش‌کسوتان و فعالان حوزه صنعت چاپ و علاقمندان به این رشته و هنر به طور رسمی افتتاح گردید. از آن به بعد روزانه شاهد بازدید گروه‌های زیادی از دانش‌آموزان، دانشجویان و علاقمندان به این صنعت هستیم. بازدید برای عموم آزاد می‌باشد. همچنین علاوه بر دستگاه‌ها و وسایل موجود در داخل موزه به جهت نبود فضایی کافی، بخشی از دستگاهای و ابزارها در انبار نگهداری می‌شود. ضمناً جناب آقای دمیرچی تعدادی دستگاه و ابزارآلات چاپ از کشور آلمان آورده‌اند و تعدادی دیگر هم در راه است.

موزهٔ نسخ خطی

جهت آشنای بیشتر پژوهشگران و مردم ایران و جهان با آثار غنی تمدن و فرهنگ ایران و اسلام، موزه‌ای به‌نام «نسخ خطی» شامل کتب خطی نفیس، مرقعات و غیره در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۹۰، مصادف با آغاز هفتهٔ وحدت و میلاد پر برکت حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و امام جعفر صادق علیه‌السلام در بخش نسخ خطی کتابخانهٔ مجلس افتتاح شد. آثار به نمایش درآمده از بهترین آثار خطی- هنری موجود در کتابخانه بوده و به‌صورت ادواری، محتوای آن عوض می‌شود.

فعالیت‌های کتابخانهٔ مجلس

فراهم‌آوری منابع

تعیین دقیق موضوعاتی که مراجعان خاص کتابخانه به دنبال آن هستند و شناسایی منابع اطلاعاتی تولید شده در آن حیطه‌های موضوعی و نهایتاً گردآوری آن منابع از طریق سفارش و خرید، پذیرش اهدا، جذبِ واسپاری و مبادله، سلسله اقداماتی است که در مدیریت فراهم‌آوری منابع کتابخانه انجام می‌پذیرد. این فعالیت گام نخست از فرآیند مجموعه‌سازی است که با عناصر فراوانی از جمله سیاست فراهم‌آوری منابع، کمیته‌های انتخاب، تأمین بودجهٔ خرید، معیارهای وجین منابع و تفاهم‌نامه‌های همکاری مرتبط است. هر ساله انبوهی از منابع جدید و قدیم‌چاپ در اشکال گوناگون از نسخهٔ خطی و سند گرفته تا کتاب چاپی و لوح فشرده و ... به زبان‌های مختلف فارسی، عربی، انگلیسی و... در موضوعات معین‌شده در سیاست فراهم‌آوری و به تناسب اهداف و برنامه‌های کتابخانهٔ مجلس وارد این گنج‌خانهٔ عظیم می‌شود تا تشنگان وادی تحقیق را با زلال اطلاعات ناب سیراب نماید. با تلاش این بخش طی سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۰ بالغ بر ۲۵۵ هزار مجلد کتاب به مجموعه کتابخانه افزوده شده است. بخش مهمی از این آثار با کاوش در کتاب‌فروشی‌های قدیمی و آثار خانگی به دست آمده و افزون بر نمایشگاه‌های داخلی، از نمایشگاه‌های خارجی خریداری شده است. در این زمینه، علاوه بر خرید آثار لاتین، کتاب‌های فراوانی از ترکیه و نیز کردستان عراق تهیه شده است.

سازماندهی منابع

نظم در هر محیط کاری عامل بهبود عملکرد است و در محیط‌های آرشیوی و کتابخانه‌ای که نگهداری از انبوه منابع و مدارک را بر عهده دارند نظم عنصر اساسی برای عملکرد صحیح و خدماتدهی دقیق و به‌هنگام است. یکی از مدیریت‌های حوزهٔ معاونت فنی کتابخانهٔ مجلس که توسعهٔ کیفی منابع کتابی و غیر کتابی اعم از داخلی و خارجی را بر عهده دارد مدیریت سازماندهی منابع است که اهم وظایف این مدیریت عبارت است از برنامه‌ریزی برای سازماندهی، فهرست‌نویسی، رده‌بندی و آماده‌سازی منابع کتابخانه با استفاده از ابزارهای کتاب‌شناختی، فن‌آوری‌ها و شیوه‌های نوین و بر اساس استانداردهای رایج ملی و فراملی و ایجاد و تکمیل پایگاه‌های اطلاعاتی روزآمد و توسعه‌پذیر. رده‌بندی قابل استفاده در کتابخانه LC و تعداد رکوردهای اطلاعاتی موجود در پایگاه‌های کتابخانه که شامل کتب فارسی و لاتین، خطی، سنگی و سربی، اسناد، نشریات می‌شود در حدود ۶۱۳۵۰۰ رکورد است.

مدیریت منابع

حوزهٔ مدیریت منابع متشکل از بخش‌های متعددی می‌باشد که عبارتند از واحد نشریات، کتابخانهٔ تخصصی انقلاب اسلامی، کتابخانهٔ تخصصی افغانستان، کتابخانهٔ شماره۲ (ایران‌شناسی) و کتابخانهٔ تخصصی مطالعات زنان، مخزن‌های کتب چاپی، سربی و لاتین، واحد امانت و مرجع و کتابخانهٔ ویژهٔ نمایندگان مستقر در ساختمان اصلی مجلس شورای اسلامی. همانطور که از نام بخش‌های فوق بر می‌آید رسالت این مدیریت در واقع همان رسالت اصلی و مهم کتابخانه یعنی همانا ارائهٔ کتب و سایر منابع به مراجعین و ایجاد یک محیط شاداب و آرام برای مطالعهٔ محققین می‌باشد. این امر از طریق تهیه و آرشیو جدیدترین منابع در تمام حوزه‌های مربوطه و مطابق با سیاست‌های کلی کتابخانه می‌باشد.

فن‌آوری اطلاعات و تولید منابع دیجیتال

این بخش از جدیدترین و روزآمدترین بخش‌های کتابخانهٔ مجلس است. می‌توان گفت این کتابخانه با استفاده از فن‌آوری‌های نوین و فعالیت‌های گوناگون اطلاع‌رسانی خود را در ردیف کتابخانه‌های مدرن دنیا قرار داده است. عمده فعالیت این مدیریت در ۵ مقوله به شرح ذیل خلاصه می‌شود.

۱. بخش فنی شامل شبکه، سخت­افزار و نرم­افزار

۲. بخش تولید و نگهداری محتوای دیجیتال

۳. ارائه و اشاعهٔ محتوا

۴. پایگاه کتاب‌شناختی مشار

۵. عضویت فعال در کنسرسیوم محتوای ملی

بخش فنی

در این بخش ضمن آماده‌سازی بستری مناسب جهت شبکهٔ داخلی و اینترنت کتابخانه کلیهٔ امور مربوط به نگهداری سرورها و انباره‌های ذخیره تولیدات دیجیتال کتابخانه، نگهداری کلیهٔ رایانه‌ها در بخش‌های مختلف کتابخانه و همچنین پایگاه‌های موجود مانند پایگاه‌های کتاب‌شناختی، کتابخانهٔ دیجیتال، اتوماسیون اداری، پایگاه مقالات، پایگاه مشروح مذاکرات مجلس و اینترنت صورت می‌گیرد.

بخش تولید و نگهداری محتوای دیجیتال

این واحد در اوایل دههٔ ۱۳۳۰ و با تجهیزات ساده و عاریتی؛ عکس­برداری از نسخه­های خطی را به منظور حفاظت از آن‌ها در قبال حوادث و مخاطرات و از سوی دیگر تسهیل ارائه خدمات به مراجعین آغاز کرد و به مرور بر فعالیت­ها و ظرفیت­های خود افزود. در سال‌های اخیر بخصوص از سال ۱۳۸۷ به این سوی با خرید دستگاه­های جدید، کار تهیهٔ میکروفیلم و تصاویر دیجیتالی از منابع به‌ویژه نسخ خطی، کتاب‌های چاپ سنگی و سربی و اسناد ملی و تاریخی سرعت و شتاب چشم‌گیری یافت. امروزه با تجهیز این بخش به دستگاه­های پیشرفته اسکنر کتاب، با کمترین آسیب‌رسانی به منابع، از آن‌ها تصاویر مناسب به همراه فایل‌های پشتیبان تهیه می­شود. این اقدامات هم اینک با شتابی مطلوب در حال انجام است و بر نحوه­ی ارائهٔ خدمات ویژه به متقاضیان، تأثیر به‌سزایی داشته است. برخی اقدامات این حوزه عبارتند از:

دیجیتال‌سازی بیش از ۲۴۵۰۰ نسخهٔ خطی.

اسکن بیش از ۱۱ هزار عنوان کتاب‌های چاپ سنگی و سربی.

اسکن نشریات قدیمی که با اولویت‌بندی هم اکنون در حال انجام می‌باشد.

ارائه و اشاعهٔ محتوا

در این بخش کلیهٔ اطلاعات پایگاه‌ها و منابع دیجیتال موجود در کتابخانه در اختیار مراجعین قرار می‌گیرد. علاوه بر ارائهٔ خدمات بر روی شبکهٔ داخلی کتابخانه، بسیاری از خدمات این مرکز از طریق وب‌سایت کتابخانه به آدرس www.ical.ir نیز ارائه می‌گردد. طی سه سال اخیر کوشش‌های چشمگیری در این حوزه صورت گرفته است که بخشی از آن به شرح ذیل است:

طراحی و به‌روز رسانی مداوم وب‌سایت کتابخانهٔ مجلس. شایان ذکر است تعداد بازدید روزانه از این وب‌سایت در حال حاضر بیش از ۴۲۰۰ نفر می‌باشد.

راه‌اندازی کتابخانهٔ دیجیتالی مجلس به‌نام «رسان» به روی وب‌سایت کتابخانه در روز یکشنبه، مورخ ۲۸ تیر ۱۳۸۸ مصادف با شب مبعث پربرکت رسول اکرم (ص). در حال حاضر متن کامل بیش از ۱۴هزار جلد(۳۰ هزار عنوان) نسخهٔ خطی بر روی این کتابخانه قرار گرفته که بزرگ‌ترین مجموعهٔ خطی در جهان اسلام است که به صورت تمام‌متن در اینترنت قرار دارد. روزانه صدها نسخهٔ دیجیتالی از مجموعهٔ خطی کتابخانهٔ مجلس در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرد.

انتشار برخط مذاکرات مجلس

انتشار برخط مشروح مذاکرات ۲۴ دورهٔ مجلس شورای ملی و ۷ دورهٔ مجلس شورای اسلامی در سه فرمت متنی، عکسی و pdf بر روی وب‌سایت کتابخانهٔ مجلس و همچنین انتشار لوح فشردهٔ آن که تاکنون دو نسخه از آن تهیه شده است و لیکن با توجه به نیاز به اصلاحاتی نسخهٔ نهایی آن با قابلیت جستجوپذیری درون‌متنی در قالب یک پروژه هم‌اکنون در حال ویرایش و بازنگری می‌باشد که امید است در آینده‌ای نزدیک تکمیل و در اختیار پژوهشگران و محققین این حوزه قرار گیرد.

امکان جستجو در فهرست منابع کتابخانهٔ مجلس به صورت برخط

انتشار برخط انتشارات کتابخانهٔ مجلس شامل کتب، مجلات (پیام بهارستان، نامهٔ بهارستان، اسناد بهارستان و مطبوعات بهارستان) و برخی از نشریات قدیمی

راه‌اندازی درگاه معرفی نمایندگان ادوار مختلف مجلس شورای ملی و اسلامی

ارائهٔ پایگاه‌های کتاب‌شناختی کتابخانهٔ مجلس در قالب لوح فشرده و از طریق تلفن همراه

راه‌اندازی پایگاه کتاب‌شناختی مشار با بیش از ۸۰۰ هزار رکورد

راه‌اندازی درگاه موزهٔ مجلس به منظور معرفی در وب‌سایت کتابخانهٔ مجلس

انتشار ۴۰ عنوان لوح فشرده نشریات قدیمی و کتاب‌های خطی و چاپی کتابخانهٔ مجلس که در قسمت انتشارات توضیح داده شده و دائماً در حال افزایش است.

ارسال کتاب‌های منتشرهٔ کتابخانهٔ مجلس برای اساتید، محققین و پژوهشگران داخل و خارج کشور در قالب فایل PDF از طریق پست الکترونیکی

ارائهٔ خدمات پایگاه‌های مختلف نشریات و کتب کشور مانندNoormages، Magiran و نمامتن

ارائهٔ خدمات تحویل مدرک به‌صورت کاغذی و بر روی لوح‌های فشرده (DVD وCD) به مراجعین

پایگاه کتاب‌شناختی مشار

یکی از پایگاه‌های بزرگ کتاب‌شناختی کتابخانهٔ مجلس «پایگاه کتابشناختی مشار» با بیش از ۸۰۰ هزار رکورد است. یکی از کارهای تازه‌ای که به انجام رسیده، قرار دادن اطلاعات کامل فهرست کتاب‌های چاپی مشار روی یک سایت مخصوص است. لینک این سایت روی سایت کتابخانهٔ مجلس قرار گرفته و در عین حال به طور مستقیم با آدرس (www.moshar.ir) نیز قابل دسترسی است. خانبابا مشار طی سال‌های متمادی فهرست جامعی از آثار چاپی را تا سال ۱۳۵۰ گردآوری کرده و در شش مجلد (شامل پنج جلد فارسی و یک جلد عربی) منتشر کرد. مجموعهٔ این اطلاعات به صورت دسته‌بندی در این برنامه آمده و قابلیت جستجو دارد. علاوه بر آن‌ها فهرست کامل منشورات ایران طی سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۹ نیز در این فهرست موجود بوده ودر حال حاضر اسامی و مشخصات نزدیک به یک میلیون کتاب در آن ثبت شده است. قرار است ظرف سال جاری تا پنج میلیون عنوان برسد.

عضویت فعال در کنسرسیوم محتوای ملی

کتابخانهٔ مجلس یکی از اعضای فعال و بنیانگذار این کنسرسیوم است. پرتال «کنسرسیوم محتوای ملی» با محتوای اطلاعاتی ۱۱ مرکز فرهنگی و مهم کشور در ۲۶ تیر ۱۳۹۰ برابر با ۱۵ شعبان ۱۴۳۲ هجری قمری مصادف با ولادت حضرت قائم (عج) راه‌اندازی گردید و هم‌اینک لینک و آیکن آن بر وب‌سایت کتابخانهٔ مجلس قابل دسترسی است.

«کنسرسیوم محتوای ملی» در روزهای پایانی سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را آغاز نمود. این کنسرسیوم با هدف تجمیع منابع و اطلاعات فارسی با هر قالبی با همکاری ۱۱ مرکز فرهنگی معتبر کشور کار خود را شروع نمود. این ۱۱ عضو هستهٔ اصلی کنسرسیوم را تشکیل می‌دهند عبارتند از کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، مرکز نشر دانشگاهی و موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان. بعد از شکل‌گیری هستهٔ مرکزی، هر کدام از این مراکز یک نماینده معرفی به کنسرسیوم معرفی کرده است. کار این نمایندگان تدوین و تصویب اساسنامه و آیین‌نامهٔ مربوط به کنسرسیوم و بحث‌های فنی است. در حال حاضر جناب آقای علیرضا طیرانی-مدیر فن‌آوری اطلاعات- نمایندهٔ کتابخانهٔ مجلس در کنسرسیوم است. هر یک از این مراکز محتوای دیجیتالی و فراداده (متادیتا) های منابع خود را در این پرتال به اشتراک گذاشته‌اند. از ویژگی‌های خاص این کنسرسیوم این است که در عین حفظ استقلال هر یک از اعضا، اطلاعات آن‌ها به صورت یکپارچه در پرتال این کنسرسیوم به اشتراک گذاشته شده است. به عنوان مثال اطلاعات کتابخانهٔ مجلس در این کنسرسیوم از لحاظ مالکیت مادی و معنوی متعلق به خودش است. اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند در این پرتال تحت شرایط کنسرسیوم عضو شوند و منابع خود را به اشتراک بگذارند. البته در مرحلهٔ اول اشخاص حقوقی می‌توانند عضو شوند. از مزایا و امتیازات این کنسرسیوم می‌توان به این مورد اشاره نمود که وقتی اطلاعات یکپارچه باشد، قطعاً دسترسی به اطلاعات در زمان کمتری و با گستردگی بیشتری در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. هنگامی که شما در قسمت جستجوی منابع واقع در مدخل پرتال با کلیدواژهای موضوعی را جستجو می‌کنید کلیهٔ منابع موجود که متعلق به مراکز مختلف می‌باشد با ذکر نام هر مرکز نمایش داده می‌شود. به عنوان مثال کلیهٔ منابع دیجیتالی موجود در کتابخانهٔ دیجیتالی مجلس (رسان) در این پرتال قابل دسترسی است. نشانی اینترنتی کنسرسیوم محتوای ملی: www.icnc.ir

عضویت در کمیتهٔ ملی حافظهٔ جهانی یونسکو

در اواخر سال ۱۳۸۴ شمسی (مارس ۲۰۰۶ میلادی)، موضوع تشکیل کمیتهٔ ملی حافظهٔ جهانی در ایران مطرح شد. به دنبال رایزنی کمیسیون ملی یونسکو با برخی نهادهای فرهنگی قرار شد که دبیرخانهٔ این کمیته در سازمان اسناد و کتابخانهٔ ملی باشد. در نخستین گام، مدیران و کارشناسان برخی کتابخانه‌ها و دستگاه‌های فرهنگی به رایزنی دربارهٔ ترکیب افراد و سازوکار فعالیت کمیته پرداختند. در نتیجه با مشورت کمیسیون ملی یونسکو دستورالعملی با عنوان دستورالعمل اجرایی کمیتهٔ ملی حافظهٔ جهانی در ۶ ماده و ۲ تبصره در تاریخ ۱۵ شهریور ۱۳۸۵ تدوین گردید. بر مبنای این دستورالعمل مقرر شد که اعضای کمیتهٔ ملی حافظهٔ جهانی متشکل از رؤسای چندین کتابخانه و نهاد فرهنگی از جمله کتابخانهٔ مجلس و ۶ نفر از صاحبنظران حوزهٔ میراث مستند باشند. کمیتهٔ ملی حافظهٔ جهانی به منظور استفاده از نظرات کارشناسان، گروه ارزیابی کمیتهٔ ملی حافظهٔ جهانی را در مهرماه ۱۳۸۶(۲۰۰۷ میلادی) تشکیل داد تا موضوعات مرتبط با ثبت آثار در حافظهٔ ملی و جهانی قبل از طرح در کمیته، در این گروه بررسی شود و اعضای گروه، نظر مشورتی خود را در هر مورد برای تصمیم‌گیری نهایی در اختیار کمیته قرار دهند. اعضای این گروه از کارشناسان مراکز آرشیوی و کتابخانه‌ای کشور می‌باشند که پس از شرکت در کارگاه آموزشی برنامهٔ حافظهٔ جهانی و دریافت گواهینامهٔ شرکت در کارگاه آموزشی به عنوان کارشناسان کمیتهٔ انتخاب می‌شوند. در حال حاضر هر اثر ارسالی به دبیرخانهٔ کمیته، ابتدا توسط این کارشناسان بررسی می‌شود و نتایج این بررسی در جلسات کمیتهٔ ملی حافظهٔ جهانی مطرح می‌شود تا تصمیم نهایی برای هر اثر اتخاذ گردد. از اقدامات اخیر کتابخانهٔ مجلس به ثبت رساندن نسخهٔ خطی «التفهیم لاوائل صناعة التنجیم»، تألیف ابوریحان بیرونی در فهرست بین‌المللی حافظهٔ جهانی در تاریخ ۲۱ جولای ۲۰۱۱(۳۰ تیر ۱۳۹۰) با تأیید مدیرکل یونسکو می‌باشد. گواهینامهٔ ثبت این اثر در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۹۰ به‌مناسبت ولادت با سعادت حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و ایام دههٔ فجر طی مراسم رسمی توسط دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو به کتابخانهٔ مجلس تحویل گردید.

سایت مجلس معاصر

از نخستین مشکلات محققان و پژوهشگران در بحث تاریخ‌نگاری مجلس در ایران در دسترس نبودن منابع و اسناد دسته اول است. به‌طور کلی، برخی از فعالیت‌های پارلمان در ایران با سکوت همراه است. از سویی، مذاکرات برخی از دوره‌های مجلس نمی‌تواند کاملاً قابل اتکا باشد و از سویی دیگر، تمامی اسناد مکمل نیز در دسترس نیست. برخی از این اسناد که در آرشیو مجلس است، خوشبختانه طی سه سال گذشته فهرست‌نویسی و شناسایی شده‌اند و به سهولت در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرد. اما جز این اسناد، در اغلب آرشیوهای داخلی و خارجی نیز اسناد قابل توجهی از فعالیت‌های و اتفاقات مرتبط با مجلس ایران موجود می‌باشد که هنوز حتی فهرستی از آن‌ها ارائه نشده است. در یک کلام می‌توان گفت که اطلاع‌رسانی دقیق و گسترده‌ای دربارهٔ اسناد مربوط به مجلس صورت نگرفته است. لذا با پیشنهاد رئیس کتابخانهٔ مجلس مقرر شد تا اسناد و منابع دسته اول و مکمل در حوزهٔ تاریخ‌نگاری مجلس شناسایی و در مراحل بعد، جمع‌آوری و سازماندهی گردد. در ابتدای کار، بنا به پیشنهاد جناب آقای مسعود کوهستانی‌نژاد- پژوهشگر تاریخ معاصر- مطالعاتی دربارهٔ انعکاس وقایع مرتبط با مشروطیت و مجلس در حوزهٔ نشریات صورت گرفت. نتیجه شگفت‌انگیز بود. بسیاری از اطلاعات و اتفاقاتی که در میان دیگر منابع به‌ویژه مذاکرات مجلس یافت نمی‌شد در این نشریات موجود بود. بدین خاطر، کارگروهی تشکیل شد و این اطلاعات از میان تمام نشریات جمع‌آوری گردید. در نهایت، سایتی به‌نام مجلس معاصر در آبان ۱۳۹۰ راه‌اندازی شد و مسعود کوهستانی مسئولیت یافت که در هر ماه بیش از ۲ هزار خبر منتشرشده در نشریات را در سایت مذکور درج نماید. بدین روی می‌توان راه‌اندازی سایت مجلس معاصر را تحولی مهم در عرصهٔ تاریخ‌پژوهی مجلس دانست. پیوند این سایت با عنوان «اخبار مجلس قدیم» در قسمت چپ و نزدیک به بالای صفحهٔ اصلی وبگاه کتابخانهٔ مجلس قرار دارد. از طریق نشانی www.majlesemoaser.com می‌توان به این سایت دسترسی داشت.

سایت کتاب معاصر

این سایت که وابسته به کتابخانهٔ مجلس است به معرفی اعلامیه‌ها و اعلان‌های تبلیغاتی مربوط به آثار فارسی چاپ شده که طی ۱۵۰ سال در روزنامه‌ها و نشریات ایران منتشر شده است می‌پردازد. این معرفی‌ها، اطلاعات ذی‌قیمت و گسترده‌ای دربارهٔ کتاب در اختیار ما می‌گذارد. مسعود کوهستانی‌نژاد مسئول راه‌اندازی این طرح می‌باشد. اطلاعات و یافته‌های مزبور ابعاد مختلف وضعیت کتاب در ایران را نشان می‌دهد. از جمله کتاب به مفهوم فعلی آن اعم از کتاب‌های عمومی و کتاب‌های درسی، نسخه‌های خطی، کتابخانه‌ها، قرائتخانه‌ها، دست‌اندرکاران نشر، قوانین و مقررات و نهادهای دولتی فعال در حوزهٔ کتاب، آراء و اندیشه‌های موجود در این حوزه و کلاً تمام اطلاعاتی که در مورد کتاب است. این مجموعه غنی از اطلاعات تاریخی دربارهٔ کتاب نقش اساسی در مطالعات مربوط به کتاب در ایران ایفاء می‌کند و مآلاً تأثیر مهمی در مباحث فرهنگی تاریخ معاصر ایران خواهد داشت. می‌باید با استفاده از فن‌آوری‌های روز، آن اطلاعات و یافته‌ها را در اختیار پژوهشگران و مورخان، کتابداران و فعالین در این عرضه قرار داد. بدین ترتیب سایت «کتاب معاصر» با هدف ارائه اطلاعات مزبور، شکل گرفته و به‌وجود آمد. در حال حاضر این سایت در فضای اینترنی قابل مشاهده و اطلاعات موجود در آن قابل بهره‌برداری است. در تحقق چنین ایده‌ای، ریاست کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی نقش حمایتی بزرگی را ایفاء نموده است و مانند سایت مجلس معاصر در مجموعه سایت‌های کتابخانهٔ مجلس قرار دارد. امید است که نتایج این تلاش دست‌مایه‌ای از برای پژوهشگران و مورخان جهت بازشناسی هر چه بیشتر هویت جامعه و کشورمان باشد. از طریق نشانی www.bookcontemporary.com می‌توان به این سایت دسترسی داشت.

حفاظت و مرمت

مدیریت حفاظت و مرمت یکی از واحدهای فعال کتابخانهٔ مجلس است که با همت مرمت‌گران و کارشناسان مربوطه و با بهره‌گیری از ابزار پیشرفته و مواد مناسب و برگشت‌پذیر به صورت فنی و تخصصی منابع کاغذی از جمله کتب خطی، سنگی، سربی و نوین، اسناد و نشریات را از گزند عوامل مخرب محیطی همچون نور، رطوبت، دما، و نیز عوامل بیولوژیک مثل قارچ، کپک و میکرب و عوامل فیزیکی از قبیل پارگی و چسبیدگی اوراق و... نجات داده و محافظت می‌نماید. در این مرکز هر ساله صدها جلد کتاب خطی، هزاران برگ سند تاریخی، کتاب و نشریهٔ اداواری مختلف مورد مرمت، بازسازی و آسیب‌زدایی قرار می‌گیرد. در این بخش شماری از دانشجویان ارشد رشته مرمت مشغول ظریف‌ترین کارهای اصلاحی و مرمتی بوده و همزمان نزد استادان مربوطه آموزش می‌بینند. همچنین در بخش صحافی همهٔ نشریاتی که در آرشیو غنی مطبوعات این کتابخانه نگهداری می‌شود به صورت ماهانه، فصلی یا سالانه صحافی شده و مجلد می‌شود تا امکان نگهداری و اطلاع‌رسانی آن‌ها در امنیت و به سهولت فراهم باشد. از فعالیت‌های مهم دیگر این بخش مرمت عکس‌های تاریخی، تابلوهای نقاشی، جلدهای هنری، تذهیب و نقاشی‌های داخل کتب خطی و به‌طور کلی آثار هنری است.

همایش‌ها، نشست‌ها و نمایشگاه‌ها

کتابخانهٔ مجلس با توجه به جایگاهش در سطح ملی و بین‌المللی و انتظاری که پژوهشگران از آن برای همکاری‌های فرهنگی و کتابخانه‌ای دارند در همایش‌ها و نشست‌های بسیاری در ایران و جهان شرکت داشته است یا همایش‌ها و نشست‌های بسیاری را برگزار نموده است. در زیر به چند نمونه از همایش‌های برگزار شده توسط کتابخانهٔ مجلس اشاره می‌شود.

■ سمینار مقدماتی نسخه‌های خطی

سمینار مذکور برای اولین بار در کشور در تاریخ اول و دوم خرداد ۱۳۷۹ برگزار شد. هدف از برگزاری این سمینار شناسایی، معرفی و بررسی شیوه‌های بهره‌وری بهینه از فن‌آوری پیشرفته در جهت احیای نسخ خطی بوده است.

■ آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی

قدردانی و تجلیل از تلاش‌های ارزنده و تأثیرگذار دانش‌پژوهان متفکر و اندیشمندان صاحب‌عقیده‌ای که در کمال شکیبایی و تحمل رنجهای گران با تلاش بسیار، سالیان دراز عمرِ پرُبرکت خود را وقف شناسایی و شناساندن، احیا، نشر، حفاظت و مرمت، تحقیق و تصحیح میراث مکتوب و گران‌بهای موجود در کتابخانه‌های شخصی و عمومی کرده و می‌کنند افتخاری است که کتابخانهٔ مجلس انجام آن را بر ذمهٔ خود دانسته و با ابتکارِ برگزاری آیین ویژهٔ سالانه‌ای همزمان با برنامه‌های هفتهٔ کتاب جمهوری اسلامی ایران از این فرزانگان دانشمند و متواضع و متخصصان بی‌ادعا و صبور، تجلیل کرده و با انتشار آثاری در قالب ویژه‌نامه و یادنامه به قدرشناسی از این بزرگواران تلاش نموده تا شیوهٔ زندگی و روش علمی ایشان چراغ راهی باشد برای ایجاد انگیزه در محققان جوان. در آیین‌های هشت‌گانهٔ برگزار شده در سال‌های ۸۷-۷۹ از این اسوه‌های مجاهدت علمی به‌صورت ویژه تجلیل به عمل آمده است:

سال اول(۱۳۷۹): همایش مقدماتی؛

سال دوم(۱۳۸۰): استاد عبدالحسین حائری، کتابشناس برجسته؛

سال سوم(۱۳۸۱): استاد محمدتقی دانش‌پژوه، فهرست‌نگار شهیر؛

سال چهارم(۱۳۸۲): استاد احمد منزوی، فهرست‌نگار شهیر؛

سال پنجم(۱۳۸۳): استاد دکتر اصغر مهدوی، کتابشناس و نسخه‌شناس برجسته؛

سال ششم(۱۳۸۴): حجه الاسلام و المسلمین استاد سید احمد حسینی اشکوری، فهرست‌نگار برجسته؛

سال هفتم(۱۳۸۵): استاد سید عبدالله انوار، مصصح و فهرست‌نگار برجسته؛

سال هشتم(۱۳۸۶): استاد میر جلال‌الدین محدث ارموی، مصصح برجسته؛

از سال نهم به بعد این همایش از سوی دیگر نهادهای فرهنگی و پژوهشی مانند کتابخانهٔ ملی جمهوری اسلامی ایران و کتابخانهٔ آستان قدس برگزار می‌گردد.

■ همایش تاریخ مجلس

مجلس شورای ملّی، میراث انقلاب مشروطه و مهمترین شاخص دموکراسی است که دوره‌های پرفراز و نشیبی را در طی سال‌ها سپری نموده است. مجلس مشروطه با داشتن نقش حیاتی در اداره و هدایت کشور، تأثیر عمیق و تعیینکننده‌ای در سرنوشت و سیاست‌های کشور به جای گذاشت. از این رو بررسی نحوهٔ انتخابات مجلس و شناخت ترکیب نمایندگان نه تنها می‌تواند خاستگاه واقعی وکلای مجلس و آراء صادره از سوی آنان را بازشناسی نماید بلکه قادر است چگونگی مشارکت مردم و نحوهٔ تأثیرگذاری مجلس در تحوّلات کشور را مورد بررسی قرار دهد. به منظور دستیابی به این هدف، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی اقدام به برگزاری همایش‌هایی در جهت تعیین نقش و جایگاه مجلس در سیاست‌های کشور و چگونگی کارکرد آن در طی ادوار مختلف نموده است. این همایش‌ها که به نشست تخصصی تاریخ مجلس نیز معروف است به صورت دوره‌ای برگزار می‌گردد. در همایش نخست، تلاش شد تا به طور کلّی به تمامی ابعاد و زوایای مجلس در طی دوران برپایی آن پرداخته شود. در همایش دوم، با محدودتر شدن دورهٔ مورد نظر، کارکرد مجلس شورای ملّی، به طور خاص در دورهٔ پهلوی اوّل مورد بررسی قرار گرفت. مجموعه مقالات این همایش‌ها نیز به صورت ویژه‌نامه‌های ضمیمهٔ مجلهٔ پیام بهارستان منتشر شده است. تا کنون ۲ همایش به شرح زیر برگزار شده است.

نخستین همایش تاریخ مجلس؛ دوشنبه، ۳۱ خرداد ۱۳۸۹

این همایش در نوع خود نخستین همایشی بود که به طور مستقل و متمرکز به تاریخ مجلس در ایران و موضوعات مربوط به آن پرداخت. از اهداف اصلی این همایش می‌توان به شناسایی استعدادهای حوزهٔ تاریخ‌نگاری مجلس در ایران، رفع برخی شبهات و انتشار منابع و مآخذی در این زمینه دانست. از مقالات رسیده به دبیرخانهٔ همایش، ۱۳۵ مقاله در ویژه‌نامهٔ پاییز پیام بهارستان چاپ شد.

دومین همایش تاریخ مجلس؛ چهارشنبه، ۴ خرداد ۱۳۹۰

دومین نشست تخصصی تاریخ مجلس با نگاهی به ساختار و کارکرد مجلس شورای ملّی در دورهٔ رضاشاه (۱۳۲۰- ۱۳۰۰هـ. ش.) به همّت مرکز اسناد و مرکز تحقیقات تاریخ مجلس در صحن علنی ساختمان قدیمی مجلس شورای ملی واقع در میدان بهارستان برگزار گردید.

سومین همایش تاریخ مجلس؛ سه‌شنبه، ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۱

موضوع اصلی این همایش، نگاهی به ساختار و کارکرد مجلس شورای ملی از دورهٔ سیزدهم تا شانزدهم بود.

■ نشست تاریخ شفاهی

برای معرفی و گسترش روش‌های نوین جمع‌آوری، حفظ و اطلاع‌رسانی در حیطهٔ منابع تاریخ معاصر ایران و با توجه به نقش سازندهی تاریخ شفاهی در تاریخ‌نگاری مستند، «انجمن تاریخ شفاهی ایران»، هر سال نشست تاریخ شفاهی را به میزبانی یکی از مؤسسات فعال در عرصهٔ تاریخ شفاهی و تاریخ‌پژوهی برگزار می‌کند. اولین نشست در اسفند ۱۳۸۴ در کتابخانهٔ ملی برگزار گردید. هفتمین نشست تاریخ شفاهی نیز به میزبانی کتابخانهٔ مجلس، در روز سه‌شنبه، ۱۱ بهمن ۱۳۹۰ در ساختمان قدیمی مشروطه برگزار گردید.

■ نخستین همایش بین‌المللی میراث مکتوب ایران و افغانستان؛ شنبه، ۱۲ تیر ۱۳۸۹

هدف از برگزاری این همایش، شناسایی اشتراکات فرهنگی و میراث مکتوب مشترک فارسی‌زبان ایران و افغانستان بود که تا کنون از نگاه افکار عمومی مغفول مانده بود، تحکیم روابط فرهنگی دو کشور و ایجاد شرایط مناسب برای انجام تلاش‌های مشترک برای شناسایی، نگهداری شناساندن این میراث مشترک بوده است.

■ همایش بازشناسی مناسبات فرهنگی ایران و عراق، سه‌شنبه تا شنبه، ۱۳ تا ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۰

هدف از برگزاری این همایش شناخت بیشتر پژوهشگران دو کشور از مشترکات فرهنگی و تاریخی یکدیگر بود و در حدود ۱۲۰ نفر از استادان دانشگاه‌های بغداد، بصره، نجف، کوفه و سایر دانشگاه‌ها در این همایش شرکت داشتند. مدت همایش ۵ روز در تهران، قم و مشهد بود و در روزهای سه‌شنبه تا شنبه مورخ ۱۳ تا ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۰ برگزار گردید. از جمله مهمانان ویژهٔ این همایش دکتر ابراهیم جعفری- نخست‌وزیر سابق عراق- و دکتر احمد چلبی- نمایندهٔ فعلی مجلس عراق- بودند.

■ مراسم چهره‌گشایی از نسخه‌برگردان قرآن خطی موزهٔ توپقاپی سرای استانبول

به منظور رونمایی از نسخه‌برگردان «معانی کتاب الله تعالی و تفسیرةالمنیر» مراسمی در روز یکشنبه، ۱۶ بهمن ۱۳۹۰، ساعت ۱۵ و ۳۰ دقیقه در صحن علنی عمارت قدیمی و زیبای مجلس شورای ملی (ساختمان مشروطه) با حضور جناب آقای دکتر علی لاریجانی-ریاست مجلس شورای اسلامی-، جناب آقای دکتر رسول جعفریان-رئیس کتابخانهٔ مجلس-، جناب آقای امید یاردم(Umid Yardim)-سفیر محترم جمهوری ترکیه در تهران-، جناب آقای ایلبر اورتایلی(ilber Ortayli)- پژوهشگر و رئیس کاخ‌موزهٔ توپ‌قاپی‌سرای استانبول، دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو- و جمعی از پژوهشگران قرآنی و علماء شرکت داشتند. این نسخهٔ نفیس قرآنی در بخش انتشارات معرفی شده است.

■ نگارخانهٔ کتابخانهٔ مجلس

در اواخر سال ۱۳۸۹ بود که ایجاد نگارخانه‌ای در سرسرای ورودی کتابخانهٔ مجلس به منظور تقویت ارتباط بین هنرمندان و اقشار مختلف جامعه و معرفی آثار هنری و حمایت از هنرمندان در دستور کار قرار گرفت. از آنجا که کتابخانهٔ مجلس روزانه پذیرای بیش از ۵۰۰ نفر از محققین و مراجعین و گروه‌های بازدیدکننده از مدارس، دانشگاه‌ها، نهادها و سازمان‌ها است این نگارخانه فرصت و مکان مناسبی برای تحقق اهداف فوقالذکر می‌باشد. تاکنون نمایشگاه‌های ذیل در نگارخانهٔ این کتابخانه برگزار شده است:

۱- افتتاح نگارخانه در ماه مبارک رمضان ۱۳۹۰ با آثار قرآن‌های نفیس خطی موجود.

۲- نمایشگاه تخصصی مرمت تابلوهای نقاشی در مهر ماه ۱۳۹۰.

۳- نمایشگاه آثار خوشنویسی استاد مجتبی سبزه در اواخر مهر و اوایل آبان ۱۳۹۰.

۴- نمایشگاه کتاب کودک بمناسبت هفتهٔ کتاب در آبان ماه ۱۳۹۰.

۵- نمایشگاه عکس مجلس به‌نام «مجلس دیروز امروز» در آذر ماه ۱۳۹۰.

۶- نمایشگاه «دریای عطش» از آثار خوشنویسی استاد حسن آهنگران در آذر ماه ۱۳۹۰.

۷– نمایشگاه شبیه‌نامهٔ دورهٔ قاجار موجود در کتابخانهٔ مجلس به مناسبت ماه محرم و صفر در دی ماه ۱۳۹۰.

۸– نمایشگاه عکس به‌نام «کبوتران حرم» بمناسبت ماه صفر در دی ماه ۱۳۹۰.

۹- نمایشگاه نگارگری و تذهیب «گره» بمناسبت آغاز سال جدید در فروردین ماه ۱۳۹۱.

۱۰- نمایشگاه «معلم در آیینه هنر» بمناسبت شهادت استاد شهید مطهری و روز معلم در فروردین ماه ۱۳۹۱.

۱۱- نمایشگاه «خوشنویسی و نقاشی خط» در اردیبهشت ماه ۱۳۹۱.

۱۲- نمایشگاه «نگارگری، تذهیب، گل و مرغ و تشعیر» در خرداد ماه ۱۳۹۱.

۱۳- نمایشگاه عکس در تیر ماه ۱۳۹۱.

۱۴- نمایشگاه عکس «جلوه‌هایی از معماری اسلامی» در مرداد ماه ۱۳۹۱.

۱۵- نمایشگاه «تجلی گاه خط قرآنی» در مرداد ماه ۱۳۹۱.

۱۶- نمایشگاه «حدیث مکرر شیدایی» در معرفی جلوه‌های خط و خوشنویسی تخت فولاد اصفهان در شهریور ماه ۱۳۹۱.

۱۷- نمایشگاه «نقش پرندگان در فرهنگ اسلامی – ایرانی» در مهر ماه ۱۳۹۱.

۱۸- نمایشگاه «رند عالم سوز شیراز» منتخبی از غزل‌های دیوان حافظ شیرازی در قالب تابلوهای خوشنویسی و تذهیب در مهر ماه ۱۳۹۱.

۱۹- نمایشگاه «سروش قلم» در آستانه آغاز هفته کتاب در آبان ماه ۱۳۹۱.

۲۰- نمایشگاه «آثار مشبک سازی» در آذر ماه ۱۳۹۱.

۲۱- نمایشگاه «نور علی نور» در دی ماه ۱۳۹۱.

۲۲- نمایشگاه آثار تذهیب «نقش خیال» در دی ماه ۱۳۹۱.

۲۳- نمایشگاه عکسی از زندگی و آداب و سنن اقوام بختیاری «واگویه‌ها» در بهمن ماه ۱۳۹۱.

قابل توجه است که برای پربارتر کردن این نمایشگاه‌ها، در مراسم افتتاحیهٔ برخی از این نمایشگاه‌ها سمینارهایی نیز برگزار گردید.

اساسنامه و ساختار سازمانی

اساسنامهٔ کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در جلسهٔ روز سه‌شنبه، مورخ ۱۳ آذر ۱۳۷۵ به تصویب مجلس و در تاریخ ۵ دی ۱۳۷۵ به تأیید شورای نگهبان رسید. اساسنامهٔ مذکور دارای ۱۳ ماده و ۲ تبصره است. مطابق مادهٔ اول این اساسنامه؛ کتابخانهٔ مجلس، مؤسسه‌ای تحقیقاتی، فرهنگی و خدماتی است که زیر نظر مستقیم رئیس مجلس فعالیت می‌کند. مادهٔ ۳ اساسنامه بیان می‌دارد هدف اصلی و بنیادی کتابخانهٔ مجلس جمع‌آوری آثار حقوقی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی با تأکید بر اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی، حفظ و نگهداری میراث ملی، آثار کمیاب و خطی و موزه‌ای و انتشار مناسب آن، ارائهٔ خدمات به نمایندگی مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان، مجلس خبرگان، مجمع تشخیص مصلحت نظام، دولتمردان نظام و پژوهشگران داخلی و خارجی، دانشجویان و سایر مراجعین است. مادهٔ ۵ به ارکان کتابخانه می‌پردازد. این ارکان عبارتند از هیأت أمنا و رئیس کتابخانه. مطابق مادهٔ ۶، اعضای هیأت أمنا عبارتند از رئیس مجلس، رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات، رئیس کمیسیون فرهنگی، کارپرداز فرهنگی و دو نفر از کارشناسان کتابداری و کتابشناسی به پیشنهاد رئیس کتابخانه و تأیید رئیس مجلس. رئیس مجلس، رئیس هیأت أمنا و رئیس کتابخانه، دبیر هیأت أمنا است. مطابق مادهٔ ۱۰، وظایف هیأت أمنا بدین قرار است: سیاستگذاری و برنامه‌ریزی و تعیین خطمشی کلی در امور کتابخانه، بررسی و تصویب بودجهٔ سالانهٔ کتابخانه، پیشنهاد تغییر و اصلاح اساسنامه به کمیسیون مشترک امور اداری و استخدامی و دیوان محاسبات، بودجه و امور مالی مجلس، استماع و اظهار نظر نسبت به گزارش رئیس کتابخانه، تصویب آیین‌نامه‌های داخلی مورد نیاز کتابخانه، تهیه و تصویب آیین‌نامه‌های مالی، استخدامی و تشکیلاتی کتابخانه و مشاوره با رئیس مجلس در جهت تثبیت یا عزل رئیس کتابخانه. بر اساس مادهٔ ۱۱، رئیس کتابخانه مستقیماً از طرف رئیس مجلس منصوب می‌شود و بر طبق مادهٔ ۱۲، وظایفی چون سرپرستی کلیهٔ امور کتابخانه، مراقبت بر حسن اجرای اساسنامه و تصمیمات هیأت أمنا، معرفی اعضای انتخابی هیأت أمنای کتابخانه به رئیس مجلس، اخذ مجوزهای لازم جهت استخدام از هیأت أمنا، نصب و عزل کارکنان کتابخانه، امضای کلیهٔ قراردادها و اسناد مالی و افتتاح حساب با رعایت ضوابط و مقررات قانونی، پیش‌بینی راه‌های افزایش درآمد جهت پیشنهاد به هیأت أمنا، پیشنهاد بودجهٔ سالانه و تهیهٔ گزارش عملکرد آن، پیشنهاد آیین‌نامه‌های مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی به هیأت أمنا، پیشنهاد تغییر و یا اصلاح اساسنامه به هیأت أمنا و دعوت از اعضای هیأت أمنا برای تشکیل جلسه را بر عهده دارد.

پژوهش و انتشارات

از فعالیت‌های مهم کتابخانهٔ مجلس که نقش مهمی در احیای میراث گذشتگان، اشاعهٔ فرهنگ و دانش و در دسترس قرار دادن منابع علمی دارد، پژوهش و انتشارات است که در قالب دو مدیریت به شرح زیر انجام می‌گیرد.

پژوهش

تحقیق در عرصهٔ متن‌پژوهی و تصحیح و احیای نسخه‌های خطی که منجر به ارائهٔ دستاوردهای علمی، فرهنگی و هنری فرهیختگان اعصار گذشته به نسل کنونی و نسل‌های بعدی می‌شود جان‌مایهٔ مبارک تلاش‌هایی است که در «مرکز پژوهش کتابخانهٔ مجلس» صورت می‌پذیرد تا ضمن پاسداشت هویت ملی و تأکید بر اصالت‌های تمدن شکوهمند خودی، دلنگرانی گرفتار آمدن نسل نو در مهلکهٔ هول‌انگیز بی‌هویتی و شیفتگی‌های تحمیلی به خرده‌فرهنگ‌های بی‌اصالت کاهش یابد. کتابخانهٔ مجلس که خود گنجینهٔ بی‌نظیری از این مواریث معنوی را پاسداری می‌کند در راستای همین سیاست و برنامهٔ استراتژیک با تشکیل مرکز پژوهش، کار سنگین و طاقت‌فرسای تحقیق، تصحیح و انتشار این گنج‌های دانش و معرفت و فعالیت در دیگر عرصه‌های پژوهشی و انتشاراتی را در دستور کار خود قرار داده و با بهره‌گیری از تجارب، تخصص و علاقهٔ جمعی از پژوهشگران متعهد و صاحب‌رأی، سالیانی است که در این مسیر گام برمی‌دارد. حاصل این تلاش‌ها که با حمایت شمار فراوانی از پژوهشگران همکار صورت گرفته تا کنون بیش از ۳۲۰ عنوان کتاب بوده است که در بخش انتشارات توضیحات مختصری دربارهٔ این کتاب‌ها ارائه می‌شود.

انتشارات

به طور کلی انتشارات کتابخانهٔ مجلس از لحاظ محتوا و متصدی در ۳ مقولهٔ اصلی «لوح فشرده»، «مجلهٔ تخصصی» و «کتاب» به شرح زیر تقسیم‌بندی می‌گردد.

لوح‌های فشرده

مدیریت فن‌آوری اطلاعات کتابخانهٔ مجلس در راستای معرفی نشریات ادواری قدیمی، کتاب‌های چاپی و نسخ خطی خود و دسترسی آسان‌تر پژوهشگران به این منابع، لوح‌های فشرده‌ای از تصاویر دیجیتالی آنها را منتشر نموده است. بخش اعظم این لوح‌های فشرده مربوط به مطبوعات ادواری قدیمی است که گنجینهٔ ارزشمندی از منابع پژوهشی و بیان‌کنندهٔ زاویه‌ای از تاریخ این کشور است. بیش از ۲ سال است که کتابخانهٔ مجلس با درک این مهم اقدام به انتشار مطبوعات قدیمی در قالب لوح‌های فشرده نموده است. اگرچه این اقدام در نوع خود اولین بار است که توسط یک کتابخانه انجام پذیرفته و لیکن در طی این میسر مشکلات فراوانی به همراه داشته است. با توجه به هدف ذکرشده، این اقدام بی‌بدیل دارای مزایای بسیار دیگری است که از آن جمله می‌توان به دسترس‌پذیری آسان‌تر و همگانی‌تر این مطبوعات، معرفی بسیاری از نشریات قدیمی که ممکن است افراد زیادی حتی از وجود آن‌ها بی‌اطلاع باشند و تلاش در جهت یکپارچه‌سازی و تکمیل نواقص و کسری مطبوعات ارائه شده است.

۱. لوح مطبوعات فارسی ایران۱

تاریخ انتشار لوح فشرده: مرداد ۱۳۸۸ این مجموعه که در قالب ۱۴ عدد لوح فشرده ارائه گردیده، مشتمل بر ۵۸ عنوان مطبوعات فارسی است که بخش عمده آن مربوط به دوران مشروطه و تعداد انگشت‌شماری مربوط به دوران پهلوی اول و دوم می‌باشند. عناوین مطبوعات ارائه شده در این مجموعه عبارتند از: آذربایجان، آزاد، ابلاغ، احتیاج، احسن اخبار، اختر، اخوت، ادب، اردوی همایونی، اطلاع، اقبال، الجناب، المطبة فی‌الفارس، امید، انجمن، انجمن تبریز، ایران، ایران سلطانی، بشارت، پرورش، تربیت، تمدن، ثریا، جریده ادب، جریده ملی، چهره‌نما، حبل‌المتین، حدید، حفظ‌الصحه، حکمت، خلاصه الحوادث، خلافت، دانش، روزنامه دولت علیه، روزنامه ملی تبریز، شاهنشاهی، شرف، شکر، عدالت، علمی، غرش، فلاحت مظفری، قانون، کاغذ اخبار، کمال، مجلس، مجموعه اخلاق، مرآت‌السفر، مریخ، معارف، ملت سنیه ایران، ناصری، ندای وطن، نظامی دولتی، نوروز، وطن، وقایعه اتفاقیه، وقایع عدلیه.

۲. تذکرات دیانتی و ندای حق تاریخ انتشار لوح فشرده: مهر ماه ۱۳۸۸ لوح فشرده حاضر شامل پنجاه شماره از نشریه تذکرات دیانتی و دوازده شمارهٔ نشریه ندای حق است که به مدیریت مرحوم آیتالله حاج شیخ غلامحسین تبریزی انتشار می‌یافته است.

۳. روزنامه استوار قم

تاریخ انتشار لوح فشرده: مهر ماه ۱۳۸۸ بستهٔ دیجیتالی ارائه شده مشتمل بر چهار لوح فشرده و در برگیرنده چهل سال انتشار این روزنامه است که البته دارای نواقصی در برخی شماره­ها است.

۴. مجلةالاسلام و دعوةالاسلام

تاریخ انتشار لوح فشرده: آذرماه ۱۳۸۸ این لوح فشرده مشتمل بر دو مجلهٔ الاسلام و دعوةالاسلام از سید محمد علی داعیالاسلام می‌باشد.

۵. الدین و الحیوة

تاریخ انتشار لوح فشرده: بهمن ماه ۱۳۸۸ این نشریه که طی سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۰ قمری به مدیریت آیتالله شیخ علی مقدس تبریزی (خیابانی) انتشار یافته، یکی از نشریات دینی است که در چهارچوب کلام جدید اسلامی، تلاش کرده است به شبهات ایجاد شده دربارهٔ اسلام در روزگار سخت بعد از مشروطه پاسخ دهد.

۶. مجله مسلمین

تاریخ انتشار لوح فشرده: اسفندماه ۱۳۸۸ نشریهٔ مسلمین، مجلهٔ ماهانهٔ دینی، اخلاقی، اجتماعی، علمی و سیاسی ارگان اتحادیهٔ مسلمین است. این مجله با مدیریت مهدی حاج سراج انصاری با عنوان نشریهٔ ماهانهٔ اتحادیه مسلمین از سال ۱۳۲۸ ش تا سال ۱۳۳۵ منتشر می‌شد.

۷. مجله آئین اسلام

تاریخ انتشار لوح فشرده: فروردین ماه ۱۳۸۹ نخستین شمارهٔ آیین اسلام در تاریخ ۱/۱/۱۳۲۳ش. در چاپخانهٔ تابان تهران انتشار یافت وآخرین شمارهٔ آن (۳۷۳) در دههٔ ۱۳۳۰ منتشر شد. این نشریه پس از ۲۴ سال و اندی وقفه، از یکم تیر ۱۳۵۸ دورهٔ دیگری از حیات خود را آغاز کرد که بسیار کوتاه بود.

۸. مجموعه حکمت

تاریخ انتشار لوح فشرده: فروردین ماه ۱۳۸۹ خاندان سادات برقعی در قم، از خاندان‌های معروف علمی و فرهنگی هستند. برادران سید فخرالدین، یحیی، صدرا و ناصر چهار برادر بودند که در کار انتشارات و چاپخانه بوده و سال‌ها در این زمینه فعالیت داشتند.

۹. روزنامه مجلس

تاریخ انتشار لوح فشرده: خردادماه ۱۳۸۹ این بسته نرم افزاری مشتمل بر ۵ سال انتشار دورهٔ کامل روزنامهٔ مجلس بین سال‌های ۱۳۲۴ تا ۱۳۳۰ قمری است که تصاویر کامل آن در اختیار پژوهشگران و علاقه مندان قرار گرفته است.

۱۰. لوح مطبوعات افغانستان

تاریخ انتشار لوح فشرده: تیرماه ۱۳۸۹ این بستهٔ نرم‌افزاری به بهانهٔ نخستین همایش میراث مشترک مکتوب ایران و افغانستان انتشار یافته است. موجودی آن شامل ۳۴ عنوان نشریهٔ افغانستانی است که در آرشیو کتابخانهٔ مجلس نگهداری می‌شود.

۱۱. لوح مطبوعات دینی۱

تاریخ انتشار لوح فشرده: مردادماه ۱۳۸۹ لوح مطبوعات مذهبی مشتمل بر ۶ عنوان مجله (نامه فروغ علم، تعلیمات اسلامی، گنج شایگان، مردان خدا، دارالسلام، همایون) انتشار یافت.

۱۲. مجله بررسی‌های تاریخی

تاریخ انتشار لوح فشرده: شهریورماه ۱۳۸۹ مجلهٔ بررسی‌های تاریخی از جمله نشریات پژوهشی ـ تاریخی پیش از انقلاب است.

۱۳. درس‌هایی از مکتب اسلام

تاریخ انتشار لوح فشرده: مهرماه ۱۳۸۹ لوح فشردهٔ مجلهٔ «درس‌هایی از مکتب اسلام» شامل مطبوعات «درس‌هایی از مکتب اسلام»، «مکتب تشیع» و نشریه «کتابخانهٔ مسجد اعظم» انتشار یافته است.

۱۴. مجلهٔ مکتب اسلام

مجله مکتب اسلام مشهورترین مجلهٔ دینی در سه دههٔ پیش از انقلاب است. نخستین شمارهٔ آن در بهمن ماه ۱۳۳۷ با عنوان درس‌هایی از مکتب اسلام زیر نظر تنی چند از روحانیون حوزهٔ علمیه قم منتشر شد.

۱۵. مجلهٔ مکتب تشیع

نشریهٔ مکتب تشیع توسط آقایان هاشمی رفسنجانی و محمد جواد باهنر و محمدباقر مهدوی منتشر می‌شد.

۱۶. نشریه مسجد اعظم

کتابخانهٔ مسجد اعظم که در نیمهٔ دوم دههٔ ۱۳۳۰ با حمایت آیتالله العظمی بروجردی منتشر شد، پس از تأسیس، نشریه‌ای با عنوان نشریهٔ مسجد اعظم منتشر کرد.

۱۷. لوح مطبوعات دینی۲

تاریخ انتشار لوح فشرده: آبان ماه ۱۳۸۹ لوح مطبوعات دینی ۲ مشتمل بر ۵ نشریهٔ ایمان (انتشار از ۱۳۲۲ ش)، جلوه (انتشار از ۱۳۲۳ ش)، خرد (انتشار از ۱۳۲۸ ش)، پیکار قم (انتشار از ۱۳۳۴ ش) و معارف اسلامی (انتشار از ۱۳۴۵ ش) است.

۱۸. مجله هنر و مردم

تاریخ انتشار لوح فشرده: آبان ماه ۱۳۸۹

۱۹. مجله اتاق تجارت

تاریخ انتشار لوح فشرده: دیماه ۱۳۸۹ لوح فشرده اطاق تجارت ایران مشتمل بر انتشار شمارگان ۱ تا ۱۹۴ این مجلهٔ تجاری ارزشمند بین سال‌های ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۷ می‌باشد که در قالب این لوح‌های فشرده و با همکاری اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران انتشار یافته است.

۲۰. نشریه دانشکده ادبیات تبریز

تاریخ انتشار لوح فشرده: دیماه ۱۳۸۹ این لوح فشرده شامل شماره‌های نشریهٔ دانشکدهٔ ادبیات تبریز از سال اول تا پنجاه و دوم (۱۳۸۸-۱۳۲۷هـ. ش) یعنی از شمارهٔ ۱ تا ۲۱۱ است.

۲۱. لوح مطبوعات فارسی ایران ۲

تاریخ انتشار لوح فشرده: فروردین ماه ۱۳۹۰ این مجموعه شامل ۳۲ عنوان نشریهٔ قدیمی فارسی است که در قالب ۵ لوح فشرده منتشر گردیده، عناوین این نشریات عبارتند از: آئینه عیب نما، انجمن ملی ولایتی گیلان، حبل‌المتین رشت، راه نجات، سروش، طوطی، کشکول تهران، ناله ملت، آزاد، پروانه، خراسان، روح‌القدس، صبح صادق، عصر جدید، گل زرد، ندای اسلام، آشفته، تجدد، خورشید، زمان وصال، صور اسرافیل، فارس، گلستان، ندای جنوب، اتحاد اسلام، جنوب، خیرالکلام، ساحل نجات، طوس، کشکول اصفهان، گیلان و وقت.

۲۲. جراید نجف

تاریخ انتشار لوح فشرده: اردیبهشت ماه ۱۳۹۰

۲۳. مجله خواندنیها

تاریخ انتشار لوح فشرده: اردیبهشت ماه ۱۳۹۰ دورهٔ کامل مجلهٔ خواندنی‌ها در قالب یک بستهٔ نرم‌افزاری مشتمل بر ۶ عدد لوح فشرده انتشار یافته است.

۲۴. مطبوعات لرستان۱ (مجموعه سید فرید قاسمی)

تاریخ انتشار لوح فشرده: مرداد ماه ۱۳۹۰ لوح حاضر، در بردارندهٔ ۷ عنوان از مطبوعات استان لرستان، یا به سخن دقیق‌تر نشریه‌های چاپی خرم‌آباد است.

۲۵. نشریهٔ دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان

تاریخ انتشار لوح فشرده: شهریورماه ۱۳۹۰ اولین شمارهٔ مجلهٔ دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان در زمستان ۱۳۴۳ منتشر گردید.

۲۶. نشریه هفتگی تماشا

تاریخ انتشار لوح فشرده: آبانماه ۱۳۹۰ این مجموعه شامل ۴ لوح فشرده در برگیرندهٔ ۸ سال انتشار هفته‌نامهٔ تماشا است که از ۲۷ اسفند ۱۳۴۹ تا ۲ دی ۱۳۵۷ منتشر می‌شده و به بیان رویدادهای فرهنگی و هنری ایران و جهان می‌پرداخته است.

۲۷. لوح مطبوعات دینی ۳

تاریخ انتشار لوح فشرده: آبانماه ۱۳۹۰ این لوح فشرده مشمل بر ۸ عنوان مطبوعات دینی با عناوین، نشریات الاسلام، پرچم اسلام، دانش‌آموز، دعوةالحق، دنیای اسلام، رواق، نهضت اسلام (سید صادق تقوی)، نهضت اسلام (سید جلال کاشانی) می‌باشد.

۲۸. مطبوعات دینی ۴

شامل نشریه ندای حق و وظیفه است.

۲۹. مجلةالعرفان

تاریخ انتشار لوح فشرده: آذرماه ۱۳۹۰

۳۰. لوح مطبوعات فارسی ایران ۳

تاریخ انتشار لوح فشرده: آذرماه ۱۳۹۰ آنچه در این لوح فشرده ارائه گردیده در بر گیرندهٔ ۳۷ عنوان مطبوعات قدیمی فارسی است. عناوین مطبوعات این لوح فشرده عبارتند از: اخوت تبریز، ادب، اصفهان، آفتاب، اقیانوس، انجمن اصفهان، انجمن بلدیه اصفهان، انجمن تبریز، انوشیروان، برجیس، برید شمال، بشارت، بلدیه، بهلول تهران، بهلول رشت، بی طرف، تنبیه درخشان، جهاد اکبر، حرف حق، دهریه، رهنما، زاینده رود، طریقةالفلاح، عدالت، عروةالوثقی، گنجینه فنون، مجاهد، مجموعه اخلاق، محاکمات، مساوات، معارف، مفتاح الظفر، ناقور، نجات تهران، ندای اسلام، ندای ترقی، نسیم شمال.

۳۱. آثار مخطوط خواجه نصیرالدین طوسی در کتابخانهٔ مجلس (کنگره بین‌المللی هفتصد و پنجاه‌مین سالگشت دانشمند بزرگ خواجه نصیرالدین طوسی)

۳۲. کتاب‌های دستنویس شیخ بهائی

۳۳. مجلس دیروز و امروز (مصوّر)

۳۴. نسخهٔ خطی نهج‌البلاغه

۳۵. نسخهٔ چاپی قرآن معتمدی

۳۶. نسخهٔ خطی «الابانة»

۳۷. فهرست نسخ خطی کتابخانهٔ مجلس

۳۸. فهرست منابع کتابخانهٔ مجلس برای تبلت، لپ‌تاب و آندرویید

۳۹. مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی و اسلامی

۴۱. لوح فشردهٔ «التفهیم لاوائل صناعةالتنجیم»

این کتاب، تنها نوشتهٔ فارسی ابوریحان بیرونی(۳۶۲-۴۴۰ هجری قمری) است و سال تألیف آن را ۴۲۰ هجری قمری در غزنین می‌دانند. این نسخه در روز پنجشنبه، ۶ صفر ۵۳۸ هجری قمری به خط محمد بن جورابی کتابت شده و به شمارهٔ ۲۱۳۲ در کتابخانهٔ مجلس نگهداری می‌شود.

۴۲. لوح فشردهٔ صحیفه سجادیه به خط احمد نیریزی

۴۳. لوح فشرده مثنوی معنوی

۴۴. مطبوعات زنان ۱

مجلات تخصصی

کتابخانهٔ مجلس در شناساندن میراث مکتوب و اسنادی خود و کمک به پیشرفت پژوهش‌های فرهنگی ۴ عنوان نشریهٔ علمی-پژوهشی به شرح زیر منتشر می‌کند.

۱. پیام بهارستان

این مجله در دورهٔ اول با قطع رحلی، ماهنامه‌ای در زمینهٔ کتابداری و اطلاع‌رسانی بود که تحت نظر شورای سردبیری و شورای نویسندگان با بهره‌گیری از فعالیت‌های فکری، ذوقی و قلمی همکاران کتابخانه و دانشجویان و پژوهشگران منتشر می‌شد. در این دوره یعنی از اسفند ۱۳۷۹ تا تابستان ۱۳۸۷، ۸۱ شماره توفیق نشر یافت. در طول این دوره، ویژه‌نامه‌های متعددی در موضوعات مختلف مانند هفت دوره آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی، کتابخانهٔ شمارهٔ ۲، مرمت، اسناد، مولانا جلال‌الدین بلخی، نشریات و ضمیمه‌های درخصوص سهل تُستری، خانبابا مشار، دکتر محسن صبا و مرحوم احمد گلچین معانی نیز منتشر گردید. دورهٔ دوم این نشریه از پاییز سال ۱۳۸۷ به صورت فصلنامهٔ اسناد، مطبوعات و متون در قطع وزیری آغاز شد و تاکنون ۱۵ شماره از این فصلنامه و ۲ ویژه‌نامه در زمینهٔ تاریخ پزشکی با عناوین «ویژه‌نامهٔ تاریخ پزشکی»، پاییز ۱۳۸۹و «ضمیمهٔ شمارهٔ سیزدهم (ویژهٔ طب سنتی ۲)»، پاییز ۱۳۹۰ و ۲ ویژهنامه در زمینهٔ تاریخ مجلس با عناوین «ضمیمهٔ شمارهٔ ۱۰ پیام بهارستان»، زمستان ۱۳۸۹ و «ضمیمهٔ شمارهٔ ۱۲ پیام بهارستان»، تابستان ۱۳۹۰ و «ویژه‌نامهٔ حقوق و قانونگذاری»، زمستان ۱۳۹۰ منتشر گردیده است.

۲. نامه بهارستان

نشریه‌ای بین‌المللی است که به منظور انجام مطالعات و تحقیقات تخصصی در حوزهٔ نسخه‌شناسی و نسخه‌پردازی و با هدف ترغیب و تشویق پژوهشگران این حوزه و با انگیزهٔ انعکاس تحقیقات در خصوص شناسایی، حفاظت، نگهداری، ترمیم، احیا، نقد و معرفی نسخه‌ها و اسناد خطی منتشر می‌شود و از اقبال و توجه علاقمندان بسیاری در سراسر ایران و جهان برخوردار است. کارشناسان و گروه مشاوران علمی این نشریه که همه از چهره‌های سرشناس این فن در عرصه بین‌المللی هستند به ترتیب الفبای نام خانوادگی عبارتند از: اُلگ ف. آکیموشکین (روسیه)، عبدالله انوار (ایران)، آنجلو میکله پیه مونتسه (ایتالیا)، عبدالحسین حائری (ایران)، فرانسیس ریشار (فرانسه)، ابراهیم شبّوح (اردن)، سید امیرحسن عابدی (هند)، ایمن فؤاد سید (مصر)، نجیب مایل هروی (افغانستان)، علینقی منزوی (ایران)، عارف نوشاهی (پاکستان)، محمد عیسی ولی (انگلستان) و یان یوست ویتکام (هلند). مرحوم ایرج افشار و مرحوم احمد منزوی نیز قبل از فوت‌شان عضو علمی این مجله بودند. از این نشریه که از آغاز تا کنون با سردبیری جناب آقای مطلبی کاشانی همراه بوده، از بهار ۱۳۷۹ تاکنون۱۸ شماره منتشر شده است.

۳. اسناد بهارستان

«اسناد بهارستان»، فصلنامه‌ای است در حوزهٔ اسناد که قصد دارد به یاری اهل قلم، با انتشار اسناد مکتوب و شفاهی آرشیوهای اسنادی، آن‌ها را در دسترس پژوهشگران قرار دهد تا بر این اساس، پژوهش‌های علمی مستندی، نگاشته و منتشر گردد. در هر فصل، در «اسناد بهارستان»، مقالاتی در حوزهٔ اسناد به زیور طبع آراسته می‌شود. اسنادی که برای نخستین بار از دل بایگانی‌ها بیرون می‌آید و ناگفته‌هایی را از سالیان دراز از سر کلک نویسندگانی فرهیخته بازگو می‌کند. اولین شمارهٔ این مجله در بهار ۱۳۹۰ منتشر گردید. تا کنون ۵ شماره بیرون آمده است. همچنین شمارهٔ سوم این نشریه ضمیمه‌ای تحت عنوان «برگزیدهٔ مقالات دومین نشست تخصصی تاریخ مجلس» دارد.

۴. مطبوعات بهارستان

مجلهٔ پیام بهارستان دارای سه موضوع اصلی متون، اسناد و مطبوعات است که موضوع اسناد آن با انتشار مجله‌ای مستقل به نام «اسناد بهارستان» از آن منفک شد. بخش مطبوعات آن نیز در پاییز سال ۱۳۹۰ با عنوان «مطبوعات بهارستان» از آن جدا گردید. این مجله شامل مقالات و مطالبی در حوزهٔ تاریخ مطبوعات پارسی‌زبان و مطالعات نشریات ادواری پارسی‌زبان چه موجود در کتابخانهٔ مجلس و چه موجود در سایر مراکز فرهنگی است. تا کنون ۲ شماره منتشر گردیده است.

کتاب‌ها

یکی از وظایف کتابخانهٔ مجلس، تلاش برای توسعهٔ مطالعات و تحقیقات مربوط به متون، اسناد، نسخه‌های خطی و فهرست‌نویسی است. در این زمینه مرکز پژوهش کتابخانهٔ مجلس با فعالیت پانزده‌سالهٔ خود تلاش کرده است تا کارنامهٔ در خوری ارائه دهد. موضوعات کلی کتاب‌های منتشره عبارتند از ادبیات عرب، ادبیات فارسی، اسناد، تاریخ و جغرافیا، حکمت (فلسفه، کلام، منطق، عرفان)، دین، علوم قرآنی و روایی، علوم و فنون، فقه و اصول، کلیات و تاریخ مطبوعات می‌باشد.

مجموعه‌ها

برخی از این منشورات به‌صورت سری و مجموعه منتشر می‌شود که به قرار زیر است.

۱. گنجینه بهارستان

کتابخانهٔ مجلس در راستای احیاء و نشر نسخ خطی با ارزش خود تلاش می‌کند با همت گروهٔ از محققان حوزه و دانشگاه مجموعهٔ نسخه‌های خطی کم حجم معروف به «رساله» را تحت عنوان «گنجینه بهارستان» در قالب ۸ موضوع یعنی «علوم قرآنی و روایی»، «حکمت شامل منطق، فلسفه، کلام و عرفان»، «فقه و اصول»، «اخلاق»، «ادبیات فارسی»، «ادبیات عربی»، «تاریخ و جغرافیا» و «علوم و فنون» تصحیح و به پیشگاه اندیشوران عرضه نماید. تا کنون از این مجموعه ۱۵ جلد منتشر شده است. دبیری و نظارت علمی این مجموعه بر عهدهٔ بهروز ایمانی است. تفاوت این مجموعه با میراث بهارستان این است که هر جلد گنجینه بهارستان تنها به یک موضوع اختصاص دارد، اما هر جلد میراث بهارستان موضوعات مختلف را در بر می‌گیرد.

۲. نسخه‌پژوهی

مجموعه‌ای دربارهٔ فهرست‌های کتابخانه‌های ایران، پژوهش‌های نسخه‌شناسی، تصحیح رساله‌های خطی، کتابشناسی‌های موضوعی، راهنمای کتابخانه‌ها، برافزوده‌ها و نویافته‌های خطی، تصحیح و تکمله بر فهرست‌ها و کتابشناسی‌ها، اطلاع‌رسانی در حوزه نسخه‌های خطی است که تا کنون ۳ دفتر از آن به کوشش ابوالفضل حافظیان بابلی تدوین و منتشر گردیده است.

۳. اوراق عتیق

این مجموعه که تاکنون دفتر اول و دوم آن انتشار یافته است حاوی فهرست کتابخانه‌های مختلف است که در جهان پراکنده بوده و تاکنون فهرست آن‌ها انتشار نیافته بود. علاوه بر این، شماری مقالهٔ پژوهشی نیز در حوزهٔ نسخه‌شناسی و متن پژوهی دارد. این مجموعه تحت مدیریت آقای محمدحسین حکیم انتشار می‌یابد.

۴. حدیث عشق

کتابخانهٔ مجلس از سال ۱۳۷۹ تا سال ۱۳۸۶ همزمان با هفتهٔ کتاب جمهوری اسلامی ایران «آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی» را برای تجلیل و قدردانی از آنانی که عمر خویش را در مسیر معرفی، احیاء، انتشار و حفظ میراث علمی و فرهنگی بازمانده از دانشمندان و پژوهشگران پیشین صرف نموده‌اند برگزار می‌نمود. در کنار تقدیر از همه حامیان و فعالین نسخ خطی، بزرگداشت و نکوداشت ویژه‌ای نیز به یکی از افراد شاخص و برجسته اختصاص داشت و مجموعه‌ای از آثار برگزیده و شرح زندگی آنان در مجموعه‌ای بهنام «حدیث عشق» که حکایتی از تلاش و کوشش طولانی و برآمده از عشق و شیفتگی ایشان به فرهنگ و تمدن بشری بود منتشر می‌شد. تا کنون ۶ مجلد منتشر شده و دفتر چهارم که نامه‌ها و اسناد مرحوم محمدتقی دانش‌پژوه را دربرمی‌گیرد در دست تدوین است. همچنین در سال ۱۳۸۶ به مناسبت برگزاری هشتمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی و تجلیل از استاد میر جلال‌الدین محدث ارموی، به‌جای حدیث عشق، دفتر اول «هدیه بهارستان» منتشر گردید. در ادامهٔ چنین مجموعه‌هایی کتاب دیگری در خصوص نکوداشت آیتالله عزیزالله عطاردی – پژوهشگر موفق و نام‌آور- زندگی و آثار ایشان به زودی منتشر می‌گردد.

۵. میراث بهارستان

در کنار آثار خطی مستقل و حجیم، رسائل کوتاهی نیز وجود دارد که از لحاظ اشتمال بر فواید مختلف علمی، چاپ و نشر آن‌ها از ضروریات عرصه تحقیق است. با توجه به اینکه امکان عرضهٔ این رسائل در قالب یک کتاب مستقل میسر نیست، لذا بایسته می‌نماید این‌گونه آثار کم‌حجم به صورت مجموعه‌ای در اختیار پژوهشگران قرار گیرد. در همین راستا کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی با ساماندهی این مجموعه سعی در عرضه و نشر شماری از رسائل کوتاه و کم‌حجم خطی و مرقعات نفیس دارد. از انتشار نخستین شماره آن در سال ۱۳۸۷ تاکنون ۴ دفتر از مجموعه میراث بهارستان با نظارت بهروز ایمانی به چاپ رسیده است.

۶. فهرست نسخ خطی

تدوین تاریخ علم بدون آگاهی از مواریث علمی‌مان محال است. لذا قدم نخست در این راه، فهرست‌نویسی نسخ خطی است. کتابخانهٔ مجلس در این امر بسیار کوشا است. کار فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی از سال ۱۳۰۵ در کتابخانه آغاز شد و هم اکنون با قوت ادامه دارد به‌طوریکه در این چند سال اخیر بیش از ۲۰ فهرست جدید منتشر شده است. کار اساسی و مهم دیگری که هم اکنون در حال انجام است بازنگری، اصلاح غلط‌های چاپی و محتوایی فهارس قدیمی و بازچاپ آن‌ها است. بازنگری در مجلدات گذشته به اتمام رسیده و ان شاء الله به زودی به چاپ سپرده خواهد شد.

۷. فهرستواره دست‌نوشت‌های فارسی (دنا)

این فهرستواره حاوی اسامی بیش از ۳۲۰ هزار اثر خطی است که در کتابخانه‌های عمومی و خصوصی ایران نگهداری می‌شود. کتاب یاد شده، به عنوان مجموعه‌ای حاوی میراث مخطوط ایران، کاملترین اثری است که تاکنون در این زمینه انتشار یافته است. این اثر ۱۲ جلدی، افزون بر فهرست الفبایی کتاب، حاوی دو مجلد فهرست الفبایی نام مؤلفان است. در این فهرست به جز نام کتاب و مؤلف، محل نگهداری نسخه و شماره آن نیز در اختیار خواننده قرار می‌گیرد. این کار حاصل تلاش پانزده سالهٔ مؤسسهٔ امام جواد علیه السلام با مدیریت حجت‌الاسلام و المسلمین حاج شیخ مصطفی درایتی است که کتابخانهٔ مجلس افتخار انتشار آن را در مهرماه ۱۳۸۹ داشته است.

۸. متون ایرانی

«متون ایرانی؛ مجموعه رساله‌های فارسی و عربی از دانشوران ایرانی» از آغاز دورهٔ اسلامی تا پایان عصر تیموری، مجموعه‌ای از رساله‌های خطی فارسی و عربی، تألیف دانشمندان ایرانی پیش از سدهٔ نهم هجری است که تا کنون منتشر نشده و به شیوه‌ای علمی برای نخستین با تحقیق و تصحیح شده است. این مجموعه، محدودیت موضوعی ندارد و هر آنچه را که در حوزهٔ فرهنگ و دانش ایران اسلامی جای گیرد شامل می‌شود. رساله‌های موجود در این مجموعه توسط پژوهشگران و مصححان تحت نظارت و سرپرستی جواد بشری تصحیح و تحقیق می‌شود. دفتر اول این مجموعه با ۹ رساله و دفتر دوم با ۷ رساله در سال ۱۳۹۰ منتشر شده است و دفتر سوم با ۷ رساله در اوائل ۱۳۹۱ چاپ خواهد شد.

۹. نسخه‌برگردان‌های نسخ خطی و مرقعات نفیس

یکی دیگر از تلاش‌های انتشاراتی کتابخانهٔ مجلس چاپ عکسی نسخ و مرقعات نفیس کتابخانه است. از این دست تاکنون ۱۳ عنوان منتشر گردیده است. در دو سال گذشته دست کم شش اثر نفیس در این زمینه انشتار یافته که به شرح زیر است.

▪ علی‌نامه: منظومه‌ای کهن از ربیع به سال ۴۸۲ هجری با مقدمهٔ محمدرضا شفیعی کدکنی و محمود امیدسالار است که با همکاری مرکز پژوهشی میراث مکتوب و کتابخانه تخصصی تاریخ (قم) در سال ۱۳۸۸ منتشر گردید.

▪ الامامة و السیاسة: تألیف أبی‌محمّد عبدالله بن مسلم بن قتیبه الدینوری(۲۱۳ ـ ۲۷۶)، کتابت در قرن هشتم هجری که با اشراف دکتر عبدالجبّار ناجی در سال ۱۳۸۸ منتشر شده است.

▪ تفسیر کتاب‌الله: یک دوره تفسیر کامل قرآن بر اساس مذهب زیدی و معتزلی و تألیف ابوالفضل بن شهردویر دیلمی می‌باشد که با همکاری کتابخانهٔ تخصصی علوم قرآنی (قم) در سال ۱۳۸۸ منتشر شده است.

▪ مصحف بهارستان (برگ‌هایی زرّین از قرآن‌های نفیس در کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی): گزیده‌ای است از برخی صفحات، مجلدات و تزیینات قرآن‌های خطی نفیس محفوظ در کتابخانهٔ مجلس که در سال ۱۳۸۸ در ۲۲۴ صفحه منتشر گردید.

▪ قرآن مجلس: یکی از بهترین آثاری که تاکنون کتابخانهٔ مجلس افتخار نشر آن را داشته است، چاپ قرآن به خط احمد نیریزی از سال ۱۱۲۲ هجری قمری است که به نفیس‌ترین صورت تحت عنوان قرآن مجلس انتشار یافته است. این قرآن در ماه رمضان سال ۱۳۸۹ با حضور ریاست محترم مجلس رونمایی و همزمان توزیع شد.

▪ معانی کتابالله تعالی و تفسیرةالمنیر: این مصحف شریف که گنجی بی‌مانند و گوهری یگانه از دانش و هنر ایرانیان مسلمان است و ترجمه و تفسیر فارسی آیات قرآنی را نیز در بردارد در سال ۴۸۴ هجری به دست عثمان بن حسین وراق غزنوی خوشنویسی و تذهیب‌شده و کهن‌ترین نسخهٔ مترجَم قرآن به شمار می‌رود. این نسخهٔ خطی در کاخ‌موزهٔ توپقاپی سرای استانبول وجود دارد و کتابخانهٔ مجلس با همکاری آن موزه در زمستان ۱۳۹۰ چاپ عکسی نموده است.

۱۰. اسناد بهارستان

یکی از کارهای مهم کتابخانهٔ مجلس، شناسایی، شناساندن و دسترس‌پذیر کردن اسناد خود از طریق فهرست‌نویسی و انتشار آن‌ها در قالب کتاب است. این مجموعه به‌نام «اسناد بهارستان» است و تا کنون ۲۲ جلد منتشر شده که اسامی آن‌ها جزء فهرست منشورات کتابخانه خواهد آمد.

۱۱. کاغذ اخبار بهارستان

با توسعهٔ فن‌آوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی در جهان، مرکز اطلاع‌رسانی کتابخانه در سال ۱۳۷۷ و به تبع آن در اواسط سال ۱۳۷۹ وب‌سایت کتابخانهٔ مجلس راه‌اندازی شد. اما به دو دلیل عمده درج اخبار کتابخانهٔ مجلس در وب‌سایت، از اهمیت چندانی برخوردار نبود. نخست اینکه وب‌سایت در آغاز راه بود و دلیل مهم‌تر دیگر این بود که در ۱۵ بهمن ۱۳۷۹ اولین شمارهٔ ماهنامهٔ «پیام بهارستان» منتشر شد و تا تابستان ۱۳۸۷ جمعاً ۸۱ شمارهٔ دیگر نیز به آن اضافه گردید. در این دورهٔ ۸ ساله، اخبار کتابخانه در پیام بهارستان درج می‌گردید. با آغاز ریاست آقای رسول جعفریان، در روز یکشنبه، دهم شهریورماه ۱۳۸۷ تحولی چشمگیر در تهیه و ثبت و ضبط اخبار کتابخانه بوجود آمد. بهتر است بگویم که به دو علت، انقلابی در این زمینه رخ داد: فعالتر شدن بیش از پیش وب‌سایت و ایجاد امکانات جدید در آن و دوم، تبدیل مجلهٔ پیام بهارستان از ماهنامه‌ای کم‌حجم و در زمینهٔ کتابداری و اطلاع‌رسانی به فصلنامه‌ای پرحجم و در زمینهٔ اسناد، مطبوعات و متون. این بدین معنا بود که دیگر جای اخبار در مجله‌ای تخصصی و بزرگی مثل پیام بهارستان نبود. بنابراین، از یک طرف با تغییر محتوایی و شکلی در پیام بهارستان و عدم پیش‌بینی فضایی برای اخبار کتابخانه در این مجله و از طرف دیگر با ارتقاء کیفیت و امکانات وب‌سایت و دسترسی آسان‌تر، سریع‌تر و به‌روز به اخبار کتابخانهٔ مجلس، درج اخبار کتابخانه در فضای مجازی آغاز گردید. با توجه به اهتمام و عنایتی که رئیس کتابخانه مجلس به تهیه و ثبت و ضبط اخبار کتابخانه داشته در کمیت و کیفیت اخبار رشد فوق‌العاده‌ای به‌وجود آمده است. به‌طوریکه در حدود ۶۰ درصد اخبار وب‌سایت چه از لحاظ تعداد و چه از لحاظ صفحات، مربوط به اخبار کتابخانهٔ مجلس است. اما از آنجایی‌که بعد از مدتی اخبار قدیمی به بخش آرشیو وب‌سایت منتقل می‌شود و دیدن یک‌جای اخبار کمی سخت است و ممکن است که وب‌سایت جدیدی جایگزین شود یا حتی تعطیل یا ویروسی گردد لازم دیده شد که اخبار به‌صورت مکتوب و کاغذی نیز وجود داشته باشد. کاغذ اخبار بهارستان، شامل مجموعهٔ اخبار مربوط به کتابخانهٔ مجلس می‌باشد که در وب‌سایت آن کتابخانه درج گردیده و پس از ویرایش و چاپ، صحافی شده و در کتابخانه به ثبت هم رسیده است. تا کنون ۳ مجلد از آن منتشر شده است. باید اذعان نمود که این اخبار فقط، جنبهٔ خبری صرف نداشته، بلکه به معرفی انتشارات مختلف کتابخانه، مجموعه‌ها، فعالیت‌ها، کتابداری و اطلاع‌رسانی و آگاهی‌رسانی نیز می‌پردازد. در حال حاضر وب‌سایت کتابخانهٔ مجلس به یکیی از کانون‌های خبررسانی و مورد توجه پژوهشگران، دانشجویان و خبرنگاران تبدیل شده است و شاید بتوان گفت که باعث ایجاد حس رقابت مثبت بین کتابخانه‌ها نیز شده است.

فهرست انتشارات کتابخانهٔ مجلس

شماره‌های ۱ تا ۲۹ از مجموعه انتشارات کتابخانهٔ مجلس شامل فهرست‌های نسخه‌های خطی این نهاد فرهنگی و پژوهشی می‌شود که از سال ۱۳۰۵ تا ۱۳۷۴ توسط یوسف اعتصام‌الملک (جلدهای۱و۲)؛ ابن یوسف شیرازی (جلد ۳)؛ عبدالحسین حائری (جلدهای ۴، ۵، ۷، ۹، ۱۰، ۱۷، ۱۹، ۲۱، ۲۲و۲۳)؛ سعید نفیسیی (جلد ۶)؛ فخری راستکار (جلد ۸)؛ احمد منزوی (جلدهای۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۵و ۱۶) و محمدتقی دانش‌پژوه و بهاءالدین علمی انواری (جلدهای ۱و۲ سنا) منتشر شد و به‌منظور اختصار از درج جزئیات آن صرفنظر شد. این فهارس که امروز نایاب گردیده در دست ویراستاری و بازچاپ است. گفتنی است از شمارهٔ ۱۳۰ به بعد در دورهٔ ریاست دکتر رسول جعفریان منتشر شده است. فهرست باقی آثار به قرار ذیل می‌باشد:

۳۰. مجموعه مقالات سمینار هفتادمین سال افتتاح رسمی کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی، بهکوشش غلامرضا فدایی عراقی، ۱۳۷۴

۳۱. اسناد روحانیت و مجلس (جلد ۱)، عبدالحسین حائری، ۱۳۷۴

۳۲. اسناد روحانیت و مجلس (جلد ۲)، منصوره تدین‌پور، ۱۳۷۵

۳۳. اسناد روحانیت و مجلس (جلد ۳)، منصوره تدین‌پور، ۱۳۷۶

۳۴. روزنامه مجلس (جلدهای ۱ تا ۵)، ۱۳۷۶

۳۵. مدینةالادب (۳ جلد)، به خط عبرت نائینی، (چاپ عکسی)، ۱۳۷۶

۳۶. مقالاتی پیرامون کتابخانه‌های مجالس دنیا، به اهتمام غلامرضا فدایی عراقی، .۱۳۷۷

۳۷. فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (مجلدات ۲۵، ۲۶ و ۳۵)، علی صدرایی خویی با همکاری مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۳۷۶

۳۸. نامه فرهنگیان، به خط عبرت نائینی، (چاپ عکسی)، ۱۳۷۷

۳۹. مقدمه صحاح جوهری (در تاریخ واژه‌نامه‌های عربی)، عبدالغفور عطار، ترجمه غلامرضا فدایی عراقی، ۱۳۷۷

۴۰. گنجینه بهارستان مجموعه رسائل مکتوب، به‌اهتمام میرهاشم محدث، ۱۳۷۷

۴۱. پل‌های تاریخی، امیرحسین ذاکرزاده، ۱۳۷۷

۴۲. فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (مجلدات ۳۶ و ۳۷ و ۳۸)، علی صدرایی خویی با همکاری مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۳۷۷

۴۳. خاتمه شاهد صادق، محمدصادق اصفهانی، تصحیح میرهاشم محدث، ۱۳۷۷

۴۴. واژه‌نامه نسخه‌شناسی و کتاب‌پردازی، حسن هاشمی میناباد با همکاری نشر فهرستگان، ۱۳۷۹

۴۵. فهرست نسخ خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی (بخش دوم از جلد۲۳)، به‌اهتمام عبدالحسین حائری، ۱۳۷۸

۴۶. تاریخ کتابخانه‌های مساجد ایران، نادر کریمیان سردشتی، ۱۳۷۸

۴۷. دو رساله فلسفی (عین‌الحکمه و تعلیقات)، میرقوام‌الدین محمدرازی تهرانی، تصحیح علی اوجبی با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۸

۴۸. مناجات الهیات حضرت امیر (ع) و ما نزل من القرآن فی علی (ع)، به‌روایت ابو عبدالله محمد بن عمران مرزبانی، تصحیح علی اوجبی با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۸

۴۹. تنبیةالغافلین عن فضائل‌الطالبیین، تألیف ابی‌سعد محسن بن محمد بن کرامی جشمی بیهقی، تصحیح محمدرضا انصاری قمی با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۸

۵۰. اسناد روحانیت و مجلس (جلد ۴)، منصوره تدین‌پور، ۱۳۷۹

۵۱. راهنمای مجالس قانونگذاری جهان، رضا اردلان، ۱۳۷۹

۵۲. تاریخ نسخه‌پردازی و تصحیح انتقادی نسخه‌های خطی، نجیب مایل هروی، به مناسبت سمینار مقدماتی نسخه‌های خطی و با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۰

۵۳. مقدمه‌ای بر اصول و قواعد فهرست‌نگاری، محمد وفادار مرادی، به مناسبت سمینار مقدماتی نسخه‌های خطی، با همکاری مؤسسه پژوهش و مطالعات عاشورا، ۱۳۷۹

۵۴. گنجینه دستنویس‌های اسلامی در ایران، دکتر هادی شریفی، ترجمه احمد رحیمیریسه، به مناسبت سمینار مقدماتی نسخه‌های خطی، با همکاری انتشارات فهرستگان، ۱۳۷۹

۵۵. فرایندهای غیرشیمیایی برای آفت‌زدایی مجموعه‌های کتابخانه‌ای، مهرداد نیکنام، به مناسبت سمینار مقدماتی نسخه‌های خطی، ۱۳۷۹

۵۶. یادمان سمینار مقدماتی نسخه‌های خطی (گزیده سخنرانیها و گفتگوها)، احسان‌اللّه شکراللهی، ۱۳۸۱

۵۷. گنجینه بهارستان، جلد ۱: حکمت، دفتر ۱، به‌اهتمام علی اوجبی، با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۷۹

۵۸. تاریخ ذوالقرنین، میرزا فضل‌اللّه شیرازی متخلص به خاوری (۲ مجلد)، تصحیح ناصر افشارفر، با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۰

۵۹. الملخص فی اصول الدین، الشریف المرتضی ابوالقاسم علی بن حسین بن محمد الموسوی، تصحیح محمدرضا انصاری قمی، با همکاری مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۸۱

۶۰. محبوب القلوب (تاریخ حکمای پیش از اسلام)، قطب‌الدین اشکوری، ترجمه سید احمد اردکانی، تصحیح علی اوجبی، با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۰

۶۱. گنجینه بهارستان، جلد ۲: ادبیات فارسی، دفتر ۱، به اهتمام بهروز ایمانی، با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۰

۶۲. نزهة الاخبار (تاریخ و جغرافیای فارسی)، میرزا جعفرخان حقایق‌نگار خورموجی، تصحیح سیدعلی آل داود، با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۰

۶۳. سفرنامه اصفهان، میرزا غلامحسین افضل‌الملک، تصحیح ناصر افشارفر، با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۰ ۶۴. فارابی و مکتبش، یان ریچارد نتون، ترجمه دکتر گل‌بابا سعیدی، ۱۳۸۱

۶۵. حدیث عشق (۱) (نکته‌ها، گفتگوها و مقالات استاد عبدالحسین حائری)، به‌اهتمام سهلعلی مددی، ۱۳۸۰

۶۶. گنجینه بهارستان جلد ۳: علوم قرآنی، دفتر ۱، سید مهدی جهرمی، ۱۳۸۰

۶۷. الالهیات من المحاکمات بین شرحی الاشارات، قطب‌الدین محمد بن محمد رازی، تصحیح مجید هادیزاده، با همکاری مرکز پژوهشی میراث مکتوب، ۱۳۸۱

۶۸. الاربعینات لکشف انوار القدسیات، قاضی سعید محمد بن محمد مفید القمی، تصحیح نجفقلی حبیبی، با همکاری مرکز پژوهشی میراث مکتوب، ۱۳۸۱

۶۹. چند امتیازنامه عصر قاجار، به کوشش میرهاشم محدث، با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۰

۷۰. دین و سیاست در دولت عثمانی، داود دورسون، ترجمه منصوره حسینی، داود وفایی، با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۱

۷۱. فهرست نسخ خطی کتابخانه مجلس، (ج ۲۴، دفتر ۱)، کتب اهدایی سید محمدصادق طباطبایی، به کوشش سید محمد طباطبایی بهبهانی (منصور)، ۱۳۸۱

۷۲. اللمعات العرشیه، مولی محمدمهدی بن ابی‌ذر النراقی، تصحیح علی اوجبی، با همکاری کنگره بزرگداشت فاضلین نراقییّن، .۱۳۸۱

۷۳. اللمعة الالهیة فی الحکمة المتعالیه و الکلمات الوجیزة، ملامهدی نراقی، ترجمه دکتر علیرضا باقر، با همکاری کنگره بزرگداشت فاضلین نراقییّن، ۱۳۸۱

۷۴. الهیات فلسفی توماس آکوئیناس، لئو جی. الدرز، ترجمه شهاب‌الدین عباسی، ۱۳۸۱، (چاپ دوم، ۱۳۸۷)

۷۵. گنجینه بهارستان، جلد ۴: ادبیات عرب، دفتر ۱، محمدباهر، با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۱

۷۶. گنجینه بهارستان، جلد ۵، فقه و اصول، دفتر ۱، حسنعلی علی اکبریان، با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۱

۷۷. لسان‌الغیب، کمال‌الدین محمدکریم صابونی، تصحیح شهاب‌الدین عباسی و علی اوجبی، با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۱

۷۸. الصراط المستقیم، محمدباقر میرداماد، تصحیح علی اوجبی، با همکاری مرکز پژوهشی میراث مکتوب، ۱۳۸۱

۷۹. فائق المقال فی الحدیث و الرجال، احمد بن عبدالرضا مهذب‌الدین بصری، تصحیح محمود نظری، با همکاری سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۱

۸۰. دیوان شاپور تهرانی، سروده ارجاسب بن خواجگی شاپور تهرانی، تصحیح یحیی کاردگر، ۱۳۸۲

۸۱. تسنیم‌المقربین (شرح فارسی منازل‌السائرین)، شمس‌الدین محمد تبادکانی طوسی، تصحیح سید محمد طباطبایی بهبهانی،۱۳۸۲

۸۲. هدایة الاصول (شرح فارسی باب حادی عشر)، از مؤلفی ناشناس، بهکوشش اسماعیل تاجبخش، ۱۳۸۲

۸۳. روضة المنجمین، شهمردان بن ابی‌الخیر رازی، تصحیح جلیل اخوان زنجانی، با همکاری مرکز پژوهشی میراث مکتوب، ۱۳۸۲

۸۴. حدیث عشق (۲) (دانش‌پژوه در قلمرو جستارهای نسخه‌های خطی، دفتر اول)، به‌مناسبت بزرگداشت استاد فقید محمدتقی دانش‌پژوه، به کوشش نادر مطلبیکاشانی، سیّد محمدحسین مرعشی، ۱۳۸۱

۸۵. وضعیت آوارگان فلسطینی در حقوق بین‌الملل، لکس تاکنبرگ، ترجمه محمد حبیبی، مصطفی فضائلی، با همکاری مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی، ۱۳۸۱

۸۶. مکاتبات هانری کربن و ولادیمیر ایوانف، ترجمه علی‌محمد روحبخشان، با همکاری مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه، ۱۳۸۲

۸۷. مفهوم خدا، جان باوکر، ترجمه عذرا لوعلیان لنگرودی، ۱۳۸۳

۸۸. ارمغان بهارستان، دفتر ا: نامه معانی (یادنامه استاد احمد گلچین معانی)، به کوشش بهروز ایمانی، ۱۳۸۳

۸۹. زندگی و آثار شیخ آقا بزرگ تهرانی، تألیف سید محمد حسین حسینی جلالی، ترجمه سید محمد علی احمدی ابهری، ۱۳۸۲

۹۰. الشریعة الی استدراک الذریعة (جلد ۱)، سیدمحمد طباطبایی بهبهانی، ۱۳۸۳

۹۱. حدیث عشق(۳)، دفتر ۲(دانش‌پژوه، نامه‌ها و گفتگوها،)، به‌مناسبت بزرگداشت استاد محمدتقی دانش‌پژوه، به کوشش نادر مطلبیکاشانی و سید محمدحسین مرعشی، ۱۳۸۲

۹۲. حدیث عشق(۴)، دفتر ۳، به مناسبت بزرگداشت استاد فقید محمدتقی دانش‌پژوه، به کوشش نادر مطلبی کاشانی و سید محمدحسین مرعشی، (چاپ نشده)

۹۳. حدیث عشق (۵) (زندگی‌نامه خودنوشت، گزیده مقالات و نامه‌های استاد احمد منزوی)، به کوشش نادر مطلبیکاشانی و سید محمدحسین مرعشی، ۱۳۸۲

۹۴. گنجنیه بهارستان، جلد ۸: علوم قرآنی، دفتر ۲، محمدحسین درایتی، ۱۳۸۳

۹۵. حدیث عشق (۶) (دکتر اصغر مهدوی، از او با او) به مناسبت بزرگداشت استاد فقید دکتر اصغر مهدوی، به کوشش نادر مطلبیکاشانی و سید محمدحسین مرعشی، ۱۳۸۳

۹۵/۱. گنجینه بهارستان، جلد ۶: تاریخ، دفتر ۱، به کوشش سیّد سعید میر محمّد صادق، ۱۳۸۴

۹۶. گنجینه بهارستان، جلد ۹: ادبیات فارسی، دفتر ۲، بهکوشش بهروز ایمانی، ۱۳۸۴

۹۷. قواعدالسلاطین، سید محمد عبدالحسیب بن سید احمد علوی عاملی، تصحیح رسول جعفریان، ۱۳۸۴

۹۸. سلوة الشیعه (کهن‌ترین تدوین موجود از سروده‌های منسوب به امیرمؤمنان علی علیه السلام)، ابوالحسن علی‌بن‌احمد فنجگردی نیشابوری، تصحیح جویا جهانبخش، ۱۳۸۴

۹۹. اسلام، جهانی‌شدن و پست مدرنیته (مجموعه مقالات)، ترجمه مرتضی بحرانی، ۱۳۸۴

۱۰۰. نسخه‌پژوهی (دفتر دوم)، ابوالفضل حافظیان بابلی، ۱۳۸۴

۱۰۱. حدیث عشق(۷) (عرض حال، جستارها و گفتارها تقدیمی به استاد سیداحمد حسینی اشکوری)، بهکوشش سید صادق اشکوری، ۱۳۸۴

۱۰۲. ساختارگرایی، ژان پیاژه، ترجمه رضا علی‌اکبرپور، ۱۳۸۴

۱۰۳. کلیات زلالی خوانساری، سروده زلالی خوانساری، تصحیح سعید شفیعیون، ۱۳۸۴

۱۰۴. المشارع و المطارحات (راه‌ها و گفتگوها)، شیخ شهاب‌الدین سهروردی، ترجمه سیدصدرالدین طاهری، ۱۳۸۵

۱۰۵. گنجینه بهارستان، دفتر (۱۵)، علوم قرآنی و روایی (۳)، بهکوشش سید حسین مرعشی، ۱۳۸۵

۱۰۶. حدیث عشق (۸)، (مقالات و پژوهش‌های استاد سید عبداللّه انوار)، به کوشش فریبا افکاری، ۱۳۸۵

۱۰۷. نسخه‌پژوهی (دفتر سوم)، ابوالفضل حافظیان بابلی، ۱۳۸۵

۱۰۸. ازلیة النفس و بقائها، عزالدوله سعد بن منصور البغدادی، تصحیح انسیه برخواه، ۱۳۸۵

۱۰۹. الشریعة الی استدراک الذریعه (ج ۲)، سیدمحمد طباطبایی بهبهانی، ۱۳۸۵

۱۱۰. رنج و گنج (یادمان میراث‌شناس برجسته معاصر علامه سید احمد حسینی اشکوری)، به کوشش سیدصادق حسینی اشکوری، با همکاری مجمع ذخایر اسلامی، ۱۳۸۴

۱۱۱. اسناد بهارستان(۱) (گزیده‌ای از اسناد وقایع مشروطیت در کردستان و کرمانشاهان)، به اهتمام رضا آذری شهرضایی، ۱۳۸۵

۱۱۲. گنجینه بهارستان، جلد ۷: علوم و فنون(۱)، پزشکی، دفتر ۱، به اهتمام مرکز پژوهش کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۶

۱۱۳. مرقع گلستان گلستانه (چاپ عکسی با مقدمه)، علی‌اکبر گلستانه، به کوشش احسان‌الله شکراللهی ۱۳۸۶

۱۱۴. بیانات مقام معظم رهبری به نمایندگان مجلس، ۱۳۸۶

۱۱۵. گنجینیه بهارستان، جلد ۱۰، علوم و فنون(۲)، پزشکی، دفتر ۲، به کوشش مرکز پژوهش کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۶

۱۱۶. العقد النضید المستخرج من شرح ابن ابی‌الحدید، الامام فخرالدین عبداللّه بن الهادی الحسینی الزیدی الیمنی، تصحیح محمدرضا انصاری قمی، ۱۳۸۶

۱۱۷. کنز الاکتساب، سروده رحمتی بن عطاءاللّه، بهکوشش عارف نوشاهی، با همکاری اقصی ازور (ضمیمهٔ شمارهٔ ۱ فصلنامهٔ نامه بهارستان)، ۱۳۸۷

۱۱۸. هدیه بهارستان (بزرگداشت مرحوم دکتر محدث ارموی)، به کوشش عبدالحسین طالعی، ۱۳۸۶

۱۱۹. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، با همکاری روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۶

۱۲۰. فهرست مختصر نسخ خطی کتابخانه مجلس، سیدمحمد طباطبایی بهبهانی، ۱۳۸۶

۱۲۱. گنجینه بهارستان، جلد ۱۶، علوم و فنون، دفتر ۳(فرسنامه)، به‌اهتمام دکتر عبدالحسین مهدوی، ۱۳۸۷

۱۲۲. دیوان بدر چاچی، سروده بدرالدین چاچی، تصحیح علی‌محمد گیتی‌فروز، ۱۳۸۷

۱۲۳. ظفرنامه (در دو مجلد)، تألیف شرف‌الدین علی یزدی، تصحیح سیّد سعید میر محمّد صادق و عبدالحسین نوایی، ۱۳۸۷

۱۲۴. إیضاح مخالفة السنّة لنصّ الکتاب و السنّة، تألیف ابومنصور الحسن بن یوسف بن علی بن المطّهر «العلامة الحلّی»، تصحیح بی‌بی‌سادات رضی بهابادی، ۱۳۷۸

۱۲۵. گنجینه بهارستان، جلد ۱۱، حکمت، دفتر ۲، (مجموعه ۱۲ رساله در فلسفه، منطق، کلام، عرفان، تصوّف)؛ به کوشش علی اوجبی، ۱۳۷۸

۱۲۶. کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در یک نگاه، ۱۳۸۷

۱۲۷. کارنامه مجلس شورای اسلامی، دوره هفتم، سال چهارم، تهیه و تدوین: اداره کل فرهنگی روابط عمومی مجلس شورای اسلامی و اداره تبلیغات و انتشارات، ۱۳۸۷

۱۲۸. شرح مثنوی، تألیف محمّد نعیم، تصحیح علی اوجبی، ۱۳۸۷

۱۲۹. دیدگاه فخر رازی و اکوئیناس در باب قدم عالم، نوشته معمّر اسکندر اوغلو، ترجمه عذرا لوعلیان، با همکاری نشر علم، ۱۳۸۷

۱۳۰. فهرست اسناد بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، گردآوری و تدوین عمادالدین شیخ‌الحکمایی، ۱۳۸۷

۱۳۱. دیوان سنجر کاشانی، تصحیح حسن عاطفی و عباس بهنیا، ۱۳۸۷

۱۳۲. گنجینه بهارستان (تاریخ، دفتر ۲: دوره قاجار)، بهکوشش سید سعید میرمحمّد صادق، ۱۳۸۷

۱۳۳. فریدة الاصقاع، سیّد نعمت‌اللّه بن سیّد عبدالهادی شوشتری، تصحیح عبدالکریم علی جرادات، ۱۳۸۷

۱۳۴. یکبار دیگر، اداره کل فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۷

۱۳۵. رساله در پادشاهی صفوی، محمّد یوسف ناجی، به کوشش رسول جعفریان ـ فرشته کوشکی، ۱۳۸۷

۱۳۶. منظرالاولیاء، محمّد بن محمّد کاظم تبریزی (اسرار علیشاه)، به کوشش میرهاشم محدث، ۱۳۸۷

۱۳۷. فهرست موضوعی مندرجات مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی، تهیه و تدوین اداره کل فرهنگ و روابط عمومی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۷ ۱۳۸. رهاورد حَسَن، به کوشش حسن رهاورد، ۱۳۸۷

۱۳۹. فهرست مقالات و مطالب مجله خواندنیها درباره تاریخ معاصر ایران، با همکاری مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، ۱۳۸۷

۱۴۰. الایضاح عن اصول صناعة المسّاح، منسوب به ابومنصور بغدادی، و رساله در علم مساحت، ترجمه ابوالفتوح عِجْلی، به کوشش علی اوجبی، ۱۳۸۸

۱۴۱. میراث بهارستان، دفتر ۱، نویسندگان مختلف: مرکز پژوهش کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۸

۱۴۲. معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی، دورة هشتم، به اهتمام اداره کل روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۷

۱۴۳. الشافی فی شرح الکافی، ملا خلیل بن غازی قزوینی، مصحّح محمدحسین درایتی، با همکاری موسّسة دارالحدیث، ۱۳۸۷

رئیسان کتابخانه از آغاز

رؤسای کتابخانه از ابتدا تا کنون این افراد بودند:

نام سال شروع خدمت

یوسف اعتصامی (اعتصام الملک) ۱۳۰۵

ابراهیم شریفی ۱۳۱۶

دکتر تقی تفضلی ۱۳۴۶

خانم فخری راستکار ۱۳۴۷

محمد شهدادی ۱۳۵۳

عبدالحسین حائری ۱۳۵۴

غلامرضا فدایی عراقی ۱۳۷۴

محمدعلی احمدی ابهری ۱۳۷۷

احمد جلالی ۱۳۸۵

رسول جعفریان ۱۳۸۷

| محمد رجبی || 1391

منابع

برای به دست آوردن آگاهی بیشتر می‌توانید به منابع زیر مراجعه کنید.

۱. تاریخچه کتابخانه مجلس شورای ملی، تهران، چاپخانه مجلس شورای ملی، بهمن ۱۳۵۵.

۲. تاریخچه کتابخانه مجلس: اولین کتابخانه رسمی کشور، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۴.

۳. کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۱

۴. باستانی‌راد، حسن، بهارستان در تاریخ، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۰.

۵. وبسایت موزهٔ مجلس شورای اسلامی

۶. مجموعه مصوبات مجلس شورای ملی در چهار دوره تقنینیه، مطبعه مجلس، صص. ۴۶۹-۴۶۸.

مادهٔ ۱۳۵ این نظامنامه چنین اشعار می‌دارد: «اداره مجلس در تحت دو شعبه منشعب می‌شود:

(۱) شعبه تقنینیه.

(۲) شعبه اداری.

شعبه تقنینیه عبارت است از دارالانشاء هیئت رئیسه و دایره تحریر صورت مجلس و صورت مشروح مجلس و دایره تندنویسی و دایره ارسال مراسلات و مطبوعات راجع به قوانین.

شعبه اداری عبارت است از دارالانشاء مباشرت و دایره دفترخانه و کتابخانه و صندوق و ابنیه مجلس.»

۷. مجموعه قوانین سال ۱۳۷۵، صص ۵۵۳-۵۵۲

۸. مجموعه قوانین سال ۱۳۷۵، صص ۹۴۰-۹۳۷

منابع

↑ بی‌بی‌سی - محمد گلبن درگذشت

alBiblioteka، Muzeu dhe Dokumentim Qendra Mzkz Këshilli

تصاویری از بنای بهارستان