(زادهٔ ۱۳۰۵ خورشیدی) از مراجع تقلید شیعه است.
او همینک در شهر قم سکونت دارد.
زندگینامه
سید محمد صادق حسینی روحانی در محرم سال ۱۳۴۵ هجری قمری (برابر با ۱۳۰۵ خورشیدی، و تابستان ۱۹۲۶ میلادی) در شهر قم زاده شد.
پدرش محمود روحانی از اساتید صاحب نام حوزهٔ علمیه قم است که در سال ۱۳۰۷ (هـ. ق) در قم به‌دنیا آمد.
در سال ۱۳۳۰(هـ. ق) وارد نجف شد تا از درس سید ابوالحسن اصفهانی و میرزای نائینی استفاده کند. مدتی در مشهد از شاگردان حسین طباطبایی قمی بود. بعد از آن به حوزهٔ علمیه قم آمد. برخی معتقدند که با تلاش وی عبدالکریم حائری به قم آمد و تدریس علوم حوزوی را شروع کرد و او را از شاگردان خاص و مورد توجه حایری می‌دانند.
او بعد از فوت پدرش سید صادق روحانی سال‌ها در مسجد ضمن اقامهٔ نماز جماعت، پاسخگوی مسائل شرعی و رسیدگی به امور مردم بود. همکاری با کاشانی در قضیهٔ ملی شدن نفت، مخالفت با رضاشاه در مورد کشف حجاب، دعوت و تلاش برای ورود حائری به قم، زمینه‌سازی برای تدریس وی و همکاری، همفکری و یاری جهت تأسیس حوزهٔ علمیه قم و... را از اقدامات وی نام می‌برند.
محمود روحانی در ۱۸ شعبان ۱۳۸۱ (هـ. ق) بعد از یک بیماری طولانی درگذشت. با پخش خبر فوت ایشان، شهرستان قم، بازار، درس‌ها و اداره‌ها تعطیل گردید. پس از اقامهٔ نماز میت توسط فرزندشان سید محمد صادق روحانی، در مسجد بالای مقبرهٔ معصومه به خاک سپرده شد.
مادر محمد صادق روحانی، از سادات حسنی و فرزند سید احمد طباطبایی قمی است که وی سالیان متمادی در صحن معصومه اقامه نماز جماعت داشت.
تحصیلات و تدریس
وی دروس پایهٔ ادبیات عرب را در قم نزد پدرش فرا گرفت. سپس در سال ۱۳۵۵ (هـ. ق) در سن ۱۰ سالگی به همراه برادربزرگترش برای استفاده از اساتید بزرگ و نام‌آور حوزهٔ علمیه نجف، راهی نجف شد و دورهٔ چند سالهٔ دروس «سطح» را در مدت یکسال به اتمام رساند و به امتحان و توصیهٔ خویی در سن ۱۱ سالگی وارد درس خارج فقه و اصول شد.
اساتید
وی به دلیل علاقهٔ فراوانش، هر روز در چندین درس مراجع حوزهٔ علمیه شرکت می‌کرد. عمدهٔ اساتید او عبارتند از:
۱- کاظم شیرازی (۱۲۹۰ -۱۳۶۷)
۲- محمد حسین اصفهانی معروف به کمپانی (ت ۱۳۶۱)
۳- محمد علی کاظمی
۴- سید ابوالحسن اصفهانی (۱۲۸۴ - ۱۳۶۵)
۵- محمدرضا آل یاسین
۶- سید ابوالقاسم خویی (۱۳۱۷ - ۱۴۱۳)
۷- سید محمد حسین طباطبایی بروجردی (۱۲۹۲ - ۱۳۸۰)
تدریس
روحانی پس از مدت کوتاهی که در دروس خویی شرکت کرد، با خواندن دروس اصول و فقه، آنان را برای عده‌ای از طلاب و علاقه‌مندان به دروس حوزوی، تدریس می‌کرد.[نیازمند منبع]
او در اواخر سال ۱۳۲۹ (هـ. ش) وارد قم شد و در اوایل سال ۱۳۳۰ (هـ. ش) به تدریس دروس خارج فقه و اصول در صحن مطهر معصومه پرداخت. بیش از نیم قرن است که او به تدریس علوم شیعه می‌پردازد.
مرجعیت
بعد از ورودش از حوزه علمیه نجف و شروع به تدریس درس خارج فقه و اصول و با توجه به نگارش کتاب عظیم فقه‌الصادق بعداز مرگ بروجردی به پیشنهاد مدرسین، رسالهٔ عملیه‌اش منتشر شد. طبق آنچه در کتابخانه ملی ایران موجود است، اولین چاپ رسالهٔ توضیح‌المسائل او مربوط به سال ۱۳۴۰(هـ. ش) است.
برخی نظرات
او قمه‌زنی را نه‌تنها مجاز، بلکه از شعائر و مستحسن می‌داند.[۳][۴]
وی در رابطه با ازدواج «دختر » اجازه و اذن پدر را شرط نمی‌دانند و معتقد است که دختر «بالغه و رشیده» می‌تواند بدون اذن پدر ازدواج دائم یا موقت داشته باشد.[۵][۶]
او عقیده دارد که از مرجع تقلید فوت‌شده نمی‌توان تقلید کرد. بدین معنا که با فوت یک مرجع تقلید، مقلدین آن مرجع باید به یک مرجع تقلید اعلم آن‌زمان مراجعه و در مسائل شرعی از او تقلید کنند. این نظر بر خلاف رأی مراجع دیگر است که بقا بر میت را جایز می‌دانند.
تألیفات
از تالیفات روحانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱ __ فقه الصادق (بزبان عربی)/ در ۴۱ جلد و بیش از ۲۰ هزار صفحه
۲ _ زبدة الاصول (بزبان عربی) / در ۶ جلد
۳ _ منهاج الفقاهه (بزبان عربی) / در ۶ جلد
۴ _ المسائل المستحدثه (بزبان عربی)
۵ _ تعلیق بر منهاج الصالحین (بزبان عربی) _ در ۳ جلد
۶ _ تعلیق بر عروة الوثقی (بزبان عربی) _ در ۲ جلد
۷ _ تعلیق بر وسیلة النجاة (بزبان عربی) _ در ۲ جلد
۸ _ رساله در لباس مشکوک (بزبان عربی)
۹ _ رساله در قاعده لاضرر (بزبان عربی)
۱۰ _ الجبر و الاختیار (بزبان عربی)
۱۱ _ رساله در قرعه (بزبان عربی)
۱۲ _ مناسک الحج (بزبان عربی)
۱۳ _ المسائل المنتخبه (بزبان عربی)
۱۴ _ رساله در فروع العلم الاجمالی (بزبان عربی)
۱۵ _ الاجتهاد و التقلید (بزبان عربی)
۱۶ _ القواعد الثلاثه (بزبان عربی)
۱۷ _ «شرح مناسک الحج و العمره» (بزبان عربی)
۱۸ _ «اجوبه المسایل الاعتقادیه» (بزبان عربی) _ در ۲ جلد
۱۹ _ اللقاء الخاص (بزبان عربی) _ استفتایات
۲۰ _ رساله توضیح المسائل (بزبان فارسی و اردو)
۲۱ _ تحقیقی در مورد جبر و اختیار (بزبان فارسی)
۲۲ _ نظام حکومت در اسلام (بزبان فارسی و ترکی و اردو)
۲۳ _ مناسک حج (بزبان فارسی)
۲۴ _ منتخب احکام (بزبان فارسی)
۲۵ _ استفتائات قوه قضائیه و مؤسسه حقوقی وکلای بین‌الملل (به زبان فارسی)
۲۶ _ احکام فقهی مسائل روز (بزبان فارسی)
۲۷ _ استفتائات (پرسش و پاسخ‌های مسائل شرعی) (بزبان فارسی) / تاکنون در ۸ جلد منتشر شده
۲۸ _ الف سؤال و جواب (بزبان عربی)
۲۹ _ اجوبه المسایل / بزبان عربی _ در ۲ جلد
۳۰ _ التقلید و العقاید / بزبان عربی
۳۱ _ الطهاره / بزبان عربی
۳۲ _ فضایل و مصایب حضرت زهرا / بزبان فارسی و عربی
۳۳ _ فضایل و مصایب حضرت زهرا / بزبان انگلیسی
۳۴ _ امام زمان از ولادت تا ظهور / بزبان فارسی
۳۵ _ عاشورا و قیام امام حسین / بزبان فارسی و انگلیسی
۳۶ _ خاتم پیامبران و امیرمومنان و مقام معصومین / بزبان فارسی
۳۷ _ امر به معروف و نهی از منکر / بزبان فارسی
۳۸ _ راه سعادت / بزبان فارسی
۳۹ _ قربان الشهاده / بزبان عربی
۴۰ _ فقه الاجتهاد و التقلید / بزبان عربی
۴۱ _ استفتایات قضایی _ پاسخ به ۶۰۰ سوال حقوقی و جرایی / به‌زبان فارسی
منابع
↑ زندگینامه حضرت آیت‌الله العظمی آقای سیدمحمد صادق روحانی "مد ظله العالی"
↑ سایت دفتر آیت‌الله العظمی منتظری "انتقاد از خود"، صص ۷-۵۶
↑ درباره محرم
↑ درباره قمه‌زنی
↑ چند استفتا از آقای روحانی درباره ازدواج موقت در وب‌گاه رسمی وی
↑ فتوای فقها در مورد اجازه پدر دختر برای ازدواج موقت
پیوند به بیرون
وب‌گاه رسمی
وب‌گاه دفتر استفتائات فارسی
